Nieuws
Verantwoording lobby
In het nieuwe jaar is het goed om nog eens terug te kijken naar het afgelopen jaar. 2016 stond in het teken van de inwerkingtreding van de nieuwe Erfgoedwet, maar ook het afschaffen van de fiscale aftrek was een belangrijk thema. Door samen te werken, zowel met andere erfgoedorganisaties, als met eigenaren van monumenten, hebben we als publiek met de politieke partijen daarin een mooi resultaat bereikt. De fiscale aftrek voor onderhoud aan rijksmonumenten blijft in 2017 gehandhaafd en de bezuiniging van 25 miljoen euro op het budget van OCW is teruggedraaid. Ook in 2017 blijft 57 miljoen op de balans staan voor de aftrekregeling. De Tweede Kamer heeft duidelijk gezegd: Minister, doe eerst gedegen onderzoek en ga met het veld en eigenaren praten over alternatieven voordat je een succesvolle regeling afschaft. Hieronder vindt u een verantwoording van ons lobbywerk.
Verloop
Met Prinsjesdag 2015 werd aangekondigd dat het Kabinet werk ging maken van het vereenvoudigen van de belastingen. Allerlei regelingen, zoals van de aftrek van uitgaven voor monumentenpanden, zouden geëvalueerd worden en na een zorgvuldig besluitvormingsproces zou bekeken worden of en zo ja hoe de regeling zou kunnen veranderen. De middelen zouden behouden blijven. Met Prinsjesdag 2016 werden we allen verrast door het Kabinet dat ze middels een bezuiniging van 25 miljoen euro de fiscale aftrek voor onderhoud aan monumenten wilde afschaffen. Minister Bussemaker moest een bezuiniging op haar departement doorvoeren en koos voor het afschaffen van de fiscale aftrek. Ze diende samen met Staatssecretaris Wiebes een wetsvoorstel in om per 1 januari 2017 de fiscale aftrek te vervangen door een subsidieregeling. Ze vonden namelijk dat de fiscaliteit niet goed werkte. Er was sprake van oneigenlijk gebruik. Ook wilden ze het beheer en onderhoud van monumenten kunnen sturen. Daarnaast vonden ze de regeling niet eerlijk. Inmiddels weten we na de behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer dat er geen evaluatieonderzoek had plaatsgevonden naar de werking van de fiscale aftrekregeling en dat er geen sprake was van een zorgvuldige besluitvorming. Het erfgoedveld en de eigenaren waren niet geraadpleegd. De overgangsregeling naar een subsidie moest nog worden uitgewerkt. Ook de motieven voor afschaffen klopten niet. De werkelijke reden voor afschaffing was de oplegging van een structurele bezuiniging van 25 miljoen euro aan het ministerie van OCW door het ministerie van Financiën.
Lobbywerk
Na het bekendmaken van de maatregel om de fiscale aftrek af te schaffen hebben een aantal organisaties, te weten Erfgoedvereniging Heemschut, Bewoond Bewaard, Hollandse Molen, Nederlandse Monumentenorganisatie, Federatie Grote Monumentengemeenten, Federatie Particulier Grondbezit, Vereniging Particuliere Historische Buitenplaatsen, en de erfgoedkoepels Kunsten 92 en Federatie Instandhouding Monumenten de handen ineengeslagen. Doel was de structurele bezuiniging op monumentenzorg van tafel te krijgen en pleiten voor het aanhouden van de fiscale aftrek tot de gehele herziening van het financieringsstelsel in de monumentenzorg in 2018. We legden contact met Tweede Kamerleden en met het Ministerie van OCW. We zijn uitgebreid met de Kamerleden gaan praten. Tevens werden verkennende gesprekken gevoerd met het ministerie. Daarnaast starten we een petitie om zoveel mogelijk handtekeningen te verzamelen. Via (lokale, regionale en landelijke) kranten, televisie en radio en nieuwsportals, werd aandacht gevraagd voor onze lobby. Ons doel was tweeledig: ten eerste het informeren van het publiek ten aanzien van de bezuinigingsmaatregel van het Kabinet en ten tweede de weerlegging van het beeld dat de fiscale aftrek van onderhoud aan monumenten oneigenlijk gebruikt werd en vooral ten goede kwam aan de mensen die het niet nodig hadden. Niet altijd kwam deze weerlegging van dat beeld in het begin goed naar voren. Daarom hebben we ook filmpjes laten maken om te laten zien dat de meeste monumenteigenaren een modaal inkomen hebben, liefde hebben voor hun eigendom en graag de oude panden willen behouden en in goede staat willen doorgeven aan de volgende generatie. Deze zijn via sociale media en Youtube verspreid. De fiscale aftrek is naast een bijdrage aan de meerkosten voor onderhoud ook een erkenning voor de inspanningen en inzet van de monumenteneigenaren. Ook voor historische binnensteden heeft de fiscale aftrek een enorme positief effect.
Resultaten
Allereerst heeft de petitie Stop de bezuinigingen op ons erfgoed!, via petities.nl, die 3 oktober 2016 is gestart tot 2 november 2016 ruim 11.000 handtekeningen opgehaald. De commissie Financiën van de Tweede Kamer heeft deze petitie op 2 november 2016 aangeboden gekregen. Daarnaast heeft onze lobby in de Tweede Kamer gezorgd dat zowel op maandag 31 oktober en maandag 7 november bij de behandeling van het Belastingplan 2017 de meeste aandacht en tijd uitging naar het wetsvoorstel tot afschaffing van de monumentenaftrek. Toen op 7 november bleek dat het Kabinet uit de Tweede en Eerste Kamer geen steun zou krijgen voor haar wetsvoorstel, heeft de minister het niet aan laten komen op een stemming, maar heeft ze op 9 november laten weten het plan aan te houden. Dat betekent dat de fiscale aftrek voor monumentenpanden in 2017 gehandhaafd blijft. Een amendement van Van Weyenberg van D66 om het wetsvoorstel terug te draaien is op 17 november door de Kamer nipt verworpen. Alleen de regeringspartijen VVD en PvdA stemden tegen. Gelukkig heeft de Kamer ook dekking gevonden voor de bezuiniging van 25 miljoen euro op monumentenzorg. Op 8 december 2016 stemde de Kamer voor een amendement van Mark Harbers (VVD) en Henk Nijboer (PvdA) die zorgt dat het budget van 57 miljoen voor monumentenaftrek gehandhaafd blijft. Alleen PVV, 50 PLUS en Lijst Roland van Vliet waren tegen.
Sociale media
Heemschut heeft via haar website, nieuwsbrief, twitteraccount en facebookaccount aandacht gevraagd voor de petitie, en heeft haar achterban geïnformeerd over haar lobbywerkzaamheden richting Tweede Kamer. Voor sociale media heeft Heemschut drie filmpjes laten maken die door een ieder verspreid konden worden. Vooral het bereik van Facebook was een groot succes. Via Facebook hebben we de filmpjes actief gepromoot onder geïnteresseerde doelgroepen. Met behulp van een kleine investering hebben we het bereik van de berichten vergroot. De filmpjes zijn ieder ongeveer 40.000 keer bekeken! Via twitter zijn de berichten over onze campagne ongeveer tot 5000 keer per keer bekeken. Onze website heeft ongeveer 1000 unieke bezoekers per bericht gehad. Een extra nieuwsbrief van Heemschut is uitgestuurd en heeft 2.500 mensen bereikt. Via televisie is Nieuwsuur op 6 oktober 2016 en 1 Vandaag op 1 november 2016 beiden ongeveer 600.000 keer bekeken.
Financiële verantwoording
Een aantal van u heeft via petities.nl aangegeven geld te storten voor onze campagne. Dat is ruimhartig gebeurd. Tot nog toe is aan giften een bedrag binnengekomen. € 3.984,75. Dank daarvoor! Een klein deel van dit bedrag is overgemaakt via www.geef.nl. Een groot deel is via de website van Heemschut binnen gekomen. Daarnaast is ook rechtstreeks geld gestort op de rekening van Heemschut.
We hebben voor de campagne afgerond de volgende (extra) kosten gemaakt:
3.000 euro voor het maken van spotjes voor gebruik op YouTube, de social media (Facebook, Twitter) en op websites
1.000 euro advertentieruimte op social media (Facebook, Twitter)
400 euro donatie aan de Stichting Petities.nl
Vervolg
In 2017 blijft de aftrek voor onderhoud aan monumenten via de inkomstenbelasting bestaan. Blijft wel staan dat het wetsvoorstel daarmee niet van tafel is. Of en hoe verder wordt besloten hangt echter deels ook af van de Tweede Kamerverkiezingen in maart aanstaande. Het ministerie van OCW gaat de komende maanden met de erfgoedorganisaties praten over aanpassingen of veranderingen in de financiering van het stelsel van de monumentenzorg. De huidige minister lijkt hierin deels al een richting te hebben gegeven. Zo is het idee dat er geld komt voor langjarig onderhoud aan grote monumenten, duurzaamheidsmaatregelen en herbestemming. Onderhoud aan rijksmonumenten door particulieren lijkt de huidige minister minder belangrijk te vinden.
Heemschut zet in op behoud van de bestaande middelen en extra inzet van middelen uit andere aandachtsgebieden/beleidsterreinen. Alleen hierdoor kan de erfgoedzorg op peil blijven en een effectieve bijdrage blijven leveren aan onze samenleving. Om sterk te staan en ook om te zorgen dat uw belang wordt gehoord vragen wij u om ons te steunen en lid te worden van Heemschut. Erfgoedvereniging Heemschut bestaat sinds 1911 en is met bijna 5.000 leden een van de grotere erfgoedorganisaties.
De Stentor: Ruim twintig Deventer kunstenaars vrezen dakloos bestaan
Tientallen Deventer kunstenaars zijn bang straks geen dak meer boven hun hoofd te hebben. Na tien jaar moeten de creatievelingen waarschijnlijk vertrekken uit hun ateliers aan de Van Hetenstraat.
Is het zo ernstig gesteld met het atelierbeleid in de stad?
Castor van Dillen 07-04-22 (onder redactie Werkgroep Panta Rhei)
Zeker is het nog niet. Maar alle seinen staan op rood voor de gebruikers van het Panta Rhei-gebouw. Ruim twintig kunstenaars hebben inmiddels tien jaar hun atelier in het oude schoolgebouw aan de Van Hetenstraat.
Aan deze uitvalsbasis kan binnenkort een eind komen. De gemeente wil woningen bouwen op de locatie. Na protest en een petitie die honderden keren werd ondertekend (zie hierboven), greep de gemeenteraad vorig jaar in. Wethouder Rob de Geest moest bekijken of alle, of tenminste enkele ateliers toch behouden konden blijven.
Maanden later lijkt het er niet op, weet Fikret Devedzic te vertellen. ,,De gemeente gaat kiezen voor een grote winst’’, zegt hij, zittend in de werkruimte van zijn buurman Ton Kruse. Samen met Gorsia Kalisciak en Marijke Eijsink zetten ze zich als Werkgroep Panta Rhei in voor het behoud van het Panta Rhei-gebouw. Kalisciak: ,,We zijn niet serieus genomen.’’
Een definitief besluit is er nog niet, vertelt gemeentewoordvoerder Maarten-Jan Stuurman. Maar de vier kunstenaars zijn zijn er niet gerust op. ,,De buurt vindt het fijn dat dit gebouw er staat’’, zegt Kruse. En daar komt straks misschien niets voor terug. ,,Volgens de gemeente is er geen vervangende ruimte voor iedereen. Een deel komt zo dus op straat te staan.’’
Door de woningcrisis wordt er volop gebouwd, merkt ook kunstenares Eijsink. ,,Er is veel minder vastgoed beschikbaar. Maar dat zijn beleidskeuzes. Je ziet hoe dat in het Havenkwartier gewerkt heeft toen de kunstenaars daar kwamen. Het heeft de grondprijs flink opgedreven.’’
Kunstenaars zijn minder interessant voor een vastgoedeigenaar. Commerciële verhuur of verkoop levert meer op, schetst Sepp Eckenhaussen, codirecteur van Platform Beeldende Kunst. De organisatie onderzoekt het kunstbeleid in Nederland. ,,Zeker in de grote steden met de groeiende vastgoedprijzen staat de atelierruimte onder druk’’, vertelt hij. ,,Wat niet helpt is dat woningcorporaties door de Woonwet uit 2015 een strikte scheiding moeten aanhouden tussen sociale huur en commerciële activiteiten. Ze gebruiken dit als excuus om kunstenaars af te stoten. Of ze gaan marktconforme prijzen vragen.’’
Gevolg is dat de kunstenaars lang moeten zoeken naar een geschikte werkruimte, als ze die al kunnen vinden. In Deventer is het probleem groot. ,,Er dreigt nu een enorm gat te vallen’’, zegt Mieke Conijn. Zij is directeur van het Kunstenlab in Deventer. Deze organisatie wijst in opdracht van de gemeente atelierruimtes toe.
Nu zijn er zo’n 60 atelierplekken in Deventer, terwijl er bij het Kunstenlab 140 beroepsmatige kunstenaars zijn ingeschreven. ,,Als die 25 plekken op de Van Hetenstraat verdwijnen, is dat dus een aanzienlijke teruggang’’, zegt Conijn. Die plekken komen volgens haar niet zomaar terug.
Conijn roept op nog een keer goed naar het atelierbeleid te kijken. In het nabijgelegen Zutphen gebeurt dat op dit moment. Zes kunstenaars protesteerden daar twee jaar geleden tegen de verkoop van hun pand in de binnenstad. De gemeente besloot het plan in te trekken, en nieuw beleid te formuleren.
Alarmbrief aan de Gemeenteraad van Deventer
Deventer, 18 maart 2022
Gemeenteraad Deventer en Raadsfracties Grote Kerkhof 1 7411 KT Deventer
Betreft: gebiedsontwikkeling Van Hetenstraat en Studio’s Panta Rhei
Geacht Raadslid en/of Raadsfractielid,
Op 28 mei 2021 ontving U de petitie voor het behoud van het Studiogebouw Panta Rhei aan de Van Hetenstraat. Behalve door de huurders van het Studiogebouw, werd de petitie ondertekend door partners en klanten van de huurders en door buurtbewoners.
Aanleiding voor de petitie zijn de plannen van het College van B&W om het Studiogebouw te slopen ten behoeve van woningbouw.
Als antwoord op de petitie heeft Raadslid Anke Hamstra (PvdA) een motie ingediend in de Raadsvergadering van 7 juli 2021, met: Halla Baher (GroenLinks) Ahmet Kaya (DENK) en Kitty Schmidt (Deventer Sociaal). De Wethouder die de gebiedsontwikkeling in zijn portefeuille heeft zei daarop toe een onderzoek in te zullen stellen “of het mogelijk is … een rendabele businesscase te maken waarbij een mix van wonen en kunstenaars met buurtfunctie haalbaar is in de gebiedsontwikkeling bij de van Hetenstraat 59.”
Dit onderzoek werd vervolgens uitgevoerd onder leiding van Bas Reijenga, Projectmanager gebiedsontwikkeling. De uitkomst van het onderzoek zoals dat op 12 januari 2022 aan ons als Werkgroep Panta Rhei is verteld, was dat er van de zeven onderzochte opties, vier haalbare businesscases mogelijk zijn.
Uit het verslag van mijnheer Reijenga:
- 3 Transformatie naar 100% ateliers: Klein positief financieel resultaat, maar het doorvoeren van een huurverhoging naar € 86,-/m2/jaar wordt niet haalbaar geacht.
- 5 Sloop-nieuwbouw naar 50% wonen en 50% ateliers: Klein positief financieel resultaat (3,5 ton lager dan 4), huurverhoging naar € 79,-/m2/jaar voor een deel van de kunstenaars haalbaar
- 6 Sloop-nieuwbouw naar 100% ateliers: Klein positief financieel resultaat, maar het doorvoeren van een huurverhoging naar € 79,-/m2/jaar voor alle kunstenaars wordt niet haalbaar geacht.
- 7 Het in ongewijzigde vorm gedurende 10 jaar voortzetten van de huidige exploitatie met (alle) kunstenaars: Klein positief financieel resultaat, huurverhoging naar € 60-65,-/m2/jaar is voor alle kunstenaars haalbaar -> Scenario is echter géén onderdeel van de onderzoeksopdracht omdat het pand dan buiten de ontwikkeling wordt gehouden (dus niet conform vastgestelde ontwikkelingsperspectief)
Twee van de haalbare businesscases (#3 en # 6) werden op grond van het vermoeden dat daarbij de huur te hoog zou worden voor de huurders op voorhand afgewezen door het College. Een derde haalbare businesscase (#7) werd op voorhand afgewezen omdat deze niet ‘conform’ het ‘vastgestelde ontwikkelingsperspectief’ zou zijn.
Dinsdag 15 maart jongstleden, vertelde mijnheer Reijenga ons dat de wethouders hem gevraagd hadden de huur bij optie 5 te herberekenen naar €108,-. De wethouders hadden hem gezegd dat deze huur niet gedragen zou kunnen worden door de huurders en dat deze dus ook optie af moest vallen. Hiervoor werd de Wet Markt en Overheid als reden opgevoerd. In dezelfde vergadering van dinsdag 15 maart jongstleden, werd ons gezegd dat het Vastgoedbedrijf van de Gemeente Deventer niet voldoende vervangende werkplekken aan kan bieden voor alle huurders. Het College van B&W wil dat het Studiogebouw Panta Rhei wordt gesloopt en dat een deel van de huurders op straat komt te staan. Het is ook voornemens U, de Raadsleden, de uitkomsten van het onderzoek helemaal niet ter beoordeling voor te leggen.
Daarom vragen we U, als Raadslid of Raadsfractielid:
Accepteert U dat de petitie van huurders, buurtbewoners en partners en klanten van de huurders om het Studiogebouw te behouden, en de motie die daaruit voortkwam, op deze manier terzijde wordt geschoven door het College?
Accepteert U het dat de Wethouder die de mogelijkheden tot behoud van het gebouw en de werkplekken zou onderzoeken, en daarbij tot vier haalbare opties kwam, deze nu met het College één voor één af serveert als niet haalbaar?
Accepteert U het dat het College een aantal van deze opties af serveert op grond van de aanname dat kunstenaars de benodigde huur in deze opties toch niet op zouden kunnen brengen - zonder dat dit echt is nagevraagd en onderzocht?
Accepteert U een werkwijze van de Wethouder die eerst de petitie en motie onschadelijk maakt met de belofte van een onderzoek, waarna hij de resultaten uit het onderzoek achteraf aanpast, zodat dit uiteindelijk terugvoert naar het oorspronkelijke plan van B&W, namelijk: het slopen van het Studiogebouw Panta Rhei om plaats te maken voor woningen?
Accepteert U het dat deze groep Deventer kunstenaars en creatieve beroepsbeoefenaars, die letterlijk afhankelijk zijn van deze betaalbare werkplek voor hun levensonderhoud en daar ook in hebben geïnvesteerd, op straat komt staan omdat er geen garantie voor de hele groep wordt geboden voor een vervangende en eveneens betaalbare werkplek?
Accepteert U het dat de gemeente Deventer dreigt te verschralen omdat kunstenaars en creatieven, die de stad en de wijk verrijken en aantrekkelijk maken om in te wonen en te werken, zo slecht worden behandeld door het gemeentebestuur?
We vragen U erop te staan dat de vier haalbare businesscases uit het onderzoek worden besproken in de Raad en dat ieder Raadslid inzicht krijgt in de cijfers en resultaten van het onderzoek. En anders de motie van mevrouw Hamstra van 7 juli 2021 alsnog in stemming te brengen.
Voorkom alstublieft dat er huurders op straat komen te staan. Voorkom dat mensen door het verlies van hun werkplek in de bijstand terecht gaan komen. Voorkom dat het aanbod van cultuur (presentaties hedendaagse kunst, amateurkunstbeoefening, begeleiding van zorg cliënten WMO, cultuureducatie, professionele autonoom kunstenaars, designers, schrijvers, redacteuren, fotografen en illustratoren) in en uit Deventer sterk terug gaat lopen. Voorkom een afname van het aanbod van werkplekken voor cultureel ondernemers in Deventer.
Maak alstublieft ook een duurzame keuze: bouwkundigen en onderzoekers hebben aangetoond dat het hergebruik van een bestaand gebouw altijd veel duurzamer is dan slopen en nieuwbouwen.
Een uitgebreide beschrijving van de kwestie, met meer achtergronden en informatie, is als bijlage hierbij gevoegd. Hierin vindt U ook links naar de petitie en de motie terug. Voor verdere vragen en achtergronden zijn wij bereikbaar.
Met vriendelijke groet,
Werkgroep Panta Rhei G. Kalisciak, M. Eijsink, F. Devedzic, T. Kruse
Van Hetenstraat 59 Deventer
Medeondertekenaar: R. de Ceuster
Brief: p. 1 t/m 3 Bijlage: p. 4 t/m 9
Lees de bijlagen via deze link
woensdag 13 april 2022 algemene ledenvergadering Doarpsbelang Gytsjerk
Woensdag 13 april is de jaarlijkse ALV van Doarpsbelang Gytsjerk, 19.30 uur in Doarpshûs De Bân (bibliotheek) in Gytsjerk.
Op de agenda staat het bestemmingsplan Gytsjerk, waar o.a. de plannen voor de bouw van ‘De Skuorre’, het appartementencomplex van 4 woonlagen (ca.
16 meter hoog) worden toegelicht.
Het bestemmingsplan is op 3 maart in de gemeenteraad vastgesteld, tijdens de laatste raadsvergadering voor de gemeenteraadsverkiezingen. De plannen zijn gepresenteerd aan een selecte groep. We hebben Doarpsbelang Gytsjerk verzocht een bijeenkomst te organiseren waarbij een ieder die zich betrokken voelt, welkom is om kennis te nemen van de plannen, en er iets van te vinden. Bij deze vergadering zijn alle inwoners van Gytsjerk welkom. We roepen u als ondertekenaar van de petitie ‘Niet meer hoogbouw in Gytsjerk’ dan ook op deze vergadering bij te wonen. Laat uw stem horen, voordat de schep de grond in gaat!
U kunt zich tot 12 april aanmelden voor de vergadering via doarpsbelanggytsjerk@hotmail.com
De volledige uitnodiging en agenda leest u hier: https://www.trynwalden.nl/wp-content/uploads/2022/03/Oproeping-ALV-13-april-2022.pdf
Tot slot helpt het als u de petitie -die nu ruim 240 keer ondertekend is- onder de aandacht brengt, door deze link (nogmaals) te delen: https://petities.nl/petitions/niet-meer-hoogbouw-in-gytsjerk?locale=nl
HP/De Tijd: Biomassa is het grootste schandaal van deze eeuw
De subsidie die vrijgemaakt is voor het vervuilende, bosvernietigende, ziektes veroorzakende, klimaatvijandige biomassaverbrandingsproject bedraagt 11,4 miljard euro. 11 trucks vol met bankbiljetten.
Wat voor bedrag met deze gekte precies gemoeid is, weten we niet. Onderzoeksprogramma Zembla openbaarde wel dat in 2017 alleen al de kolencentrales 3,6 miljard subsidie hebben ontvangen voor de bijstook van biomassa. Er zijn dus vele miljarden gemoeid in deze zaak. Geld waarmee alternatieven voor duurzame energie bedacht, gefinancierd en uitgevoerd konden worden. Geld om het onderwijs uit de crisis te halen. Geld om armoede te bestrijden. Allemaal in rook opgegaan, samen met de schitterende Amerikaanse en Oost-Europese bomen. Zie >>> HP/De Tijd: Biomassa is het grootste schandaal van deze eeuw
EU kocht sinds begin oorlog voor 35 miljard aan olie, gas en steenkool uit Rusland
De Europese Unie heeft sinds het begin van de oorlog in Oekraïne voor 35 miljard euro aan gas, olie en steenkool van Rusland gekocht, heeft EU-buitenlandchef Borrell gezegd in het Europees Parlement in Straatsburg.
Hij wees erop dat het van groot belang is om de afhankelijkheid van Rusland snel af te bouwen door over te schakelen op duurzamere energiebronnen. Borrell zei dat geopolitiek en klimaatmaatregelen nu hand in hand gaan.
bron: nos.nl.
Kom 19 april 19.00 naar het spoeddebat
Kom 19 april naar het stadhuis Rijswijk om 19.00. Er is een spoeddebat gepland over het azc, op initiatief van PvdA en ChristenUnie.
Laat je horen en zien! Er zijn nog 358 mensen op het AZC, waaronder veel kinderen. Ze worden nu bijna dagelijks verhuisd, naar overvolle minder geschikte centra
Petitie aanbieden
Deze petitie zal voorafgaand aan de eerste raadsvergadering worden aangeboden aan de raad. Dit zal plaatsvinden op het gemeentehuis in Elst, tijdens het raadspreekuur op 19 april 2022 om 19:00 uur..
Hoe afhankelijk zijn we van Rusland, Europa’s grootste leverancier van gas en olie? (Bron: Trouw)
In Nederland is Russisch gas goed voor 15 procent van het verbruik – dat is exclusief het Russische gas dat wordt doorverkocht. Voor de Baltische staten, veel Oost-Europese landen en Finland liggen die percentages tussen de 75 en 100.
Voor Polen en Duitsland boven de 50. Een Nederland zonder Russisch gas is voorstelbaar.