Overslaan en naar de inhoud gaan Government logo | to homepageRijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport MenuIngeklaptMenu unfolted Zoek in Richtlijnen & Draaiboeken Zoeken Trefwoord
COVID-19-vaccinatie van immuungecompromitteerde patiënten Handleiding Bijlage bij de Uitvoeringsrichtlijn COVID-19-vaccinatie 2021 | Versie 13 januari 2021 (versiebeheer zie onderaan pagina)
Totstandkoming In december 2020 werd het eerste COVID-19-vaccin geregistreerd, waarna implementatie van vaccinatie kan volgen. Over de prioritering van groepen voor vaccinatie wordt door de Gezondheidsraad (GR) geadviseerd. De GR heeft geadviseerd te beginnen met oudere personen op basis van de strategie om primair reductie van sterfte en ziekenhuisopname te bereiken, omdat leeftijd de belangrijkste risicofactor is voor een gecompliceerd beloop van COVID-19. Daarnaast zullen zorgmedewerkers in verpleeghuizen worden gevaccineerd om zo mogelijk ook indirecte bescherming te kunnen bieden. Ook ziekenhuispersoneel wordt gevaccineerd.
Verder is er in de loop van de COVID-19-epidemie meer duidelijkheid gekomen over een verhoogd risico op gecompliceerd beloop als gevolg van onderliggende aandoeningen.
Omdat bij sommige groepen van immuungecompromitteerde patiënten sprake is van een duidelijk verhoogd risico op ernstige COVID-19, zullen ook deze personen bij voorrang gevaccineerd worden. Een substantieel deel van hen zal al op basis van leeftijd al worden geprioriteerd voor vaccinatie, personen jonger dan 60 jaar zullen op grond van hun medische indicatie volgen. Ook onder het zorgpersoneel dat gevaccineerd gaat worden, zullen personen zijn die immuungecompromitteerd zijn.
Om voor immuungecompromitteerde patiënten optimale adviezen te formuleren, is er door de LCI-RIVM gevraagd aan de medische beroepsgroepen om gemandateerde professionals af te vaardigen om tot een gezamenlijke handleiding te komen.
Aan dit overlegplatform participeerden behandelaars van de volgende verenigingen:
Nederlandse Internisten Vereniging, deelverenigingen: Nederlandse Vereniging voor Hematologie; M.D. Hazenberg, I. Nijhof Nederlandse Vereniging van hiv-behandelaren; J. Gisolf Nederlandse Vereniging voor Immunologie; V. Dalm, T.W. Kuijpers Nederlandse Vereniging voor Internist-infectiologen; A. Goorhuis, L.G. Visser Vereniging voor Medische Oncologie; R. van Alphen, A. van der Veldt, E.G.E. de Vries Nederlandse Federatie voor Nefrologie; H. van Hamersvelt, J.S. Sanders, O. Teng, J. Wetzels, R. Duivenvoorden Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde; P. Fraaij, N. Wulffraat Nederlandse Vereniging voor Reumatologie; R. Landewé, G.J. Wolbink Nederlandse Vereniging van Maag-Darm-Leverartsen; A. van Bodegraven, H.H. Fidder Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie: zie namen van de betrokken artsen bij tabel Dermatologische patiënten; Nederlandse Vereniging voor Neurologie; D. van de Beek, J. Killestein Nederlandse Vereniging van Artsen voor Longziekten en Tuberculose; R.E. Jonkers, R. Hoek
Het eerste overleg vond plaats 21 december 2020, op 7 januari 2021 werd de eerste draft gepresenteerd, waarna input van de verschillende behandelaren naar aanleiding van de vergaderingen werd verwerkt.
Na de uiteindelijke afstemming kon deze eerste handleiding worden gedeeld met de Gezondheidsraad en gepubliceerd op 14 januari 2021 op de LCI-website.
Periodieke updates zullen plaatsvinden op basis van nieuwe data over veiligheid en effectiviteit van COVID-19-vaccins bij deze patiëntencategorie, internationale ontwikkelingen op het terrein van optimale vaccinatie strategieën bij deze patiënten, het beschikbaar komen van nieuwe vaccins, en toediening-specifieke afwegingen.
Redactie: Marloes Bongers (Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziekten, RIVM), Lieke Sanders (Centrum Infectieziektebestrijding, RIVM), Albert Vollaard (Landelijk Coördinatiecentrum Infectieziekten, RIVM) Met medewerking van: prof. Leo Visser (afdeling infectieziekten LUMC), Bram Goorhuis (afdeling Infectieziekten, Centrum voor Tropische Geneeskunde & Reizigersgeneeskunde, Amsterdam UMC)
Contact: LCI-secretariaat Antonie van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Telefoon: 030-274 7000 E-mail: lci@rivm.nl
Samenvatting Op het moment van opstellen van deze handleiding (januari 2021) is er sprake van een hoge incidentie van COVID-19 met hoog infectierisico ook voor ernstig immuungecompromitteerde patiënten, die een verhoogd risico hebben op een gecompliceerd beloop van COVID-19. Vanwege de programmatische aanpak bij de vaccinatiecampagne worden alle immuungecompromitteerde patiënten opgeroepen voor vaccinatie.
Vanwege het belang van bescherming tegen ziekte en overlijden is prioritering van vaccinatie voor de patiënten belangrijk, ook al is er mogelijk sprake van verminderde effectiviteit van vaccinatie ten gevolge van immuundeficiëntie of immuunsuppressie door de fase van de onderliggende ziekte of behandeling, of door gebruik van immuunsuppressiva. In deze fase van de epidemie wordt geadviseerd om vaccinatie niet uit te stellen tot een moment dat er mogelijk een betere vaccinatierespons verwacht kan worden. Na vaccinatie blijven nog alle standaard preventieve maatregelen om infectie te voorkomen van kracht, omdat data over effectiviteit van vaccinatie bij deze groep ontbreken.
Er zijn meerdere vaccins tegen COVID-19 in ontwikkeling en er zijn nu twee mRNA-vaccins geregistreerd. Deze vaccins lijken op dit moment zeer effectief bij ouderen en zijn naar verwachting veilig bij immuungecompromitteerde patiënten. Het risico van eventuele bijwerkingen van vaccinatie weegt niet op tegen het risico van COVID-19 doormaken. Daarom worden deze mRNA-vaccins geadviseerd. De optie om naast de patiënt ook huishoudcontacten van ernstig immuungecompromitteerde patiënten te vaccineren, wordt nog uitgewerkt. Er zijn nog maar weinig data over de afname van transmissie na vaccinatie beschikbaar.
Deze handleiding zal periodiek worden herzien als andere effectieve vaccins geregistreerd worden en beschikbaar komen, en op basis van nieuw onderzoek over COVID-19-vaccinatie van immuungecompromitteerde patiënten.
Algemene principes Voor algemene informatie voor professionals over COVID-19-vaccinatie: https://www.rivm.nl/COVID-19vaccinatieprofessionals en https://lci.rivm.nl/richtlijnen/covid-19-vaccinatie.
Doelstelling De doelstelling van deze handleiding is om uitvoerende professionals bij de GGD, de huisartspraktijk, in verpleeghuizen en instellingen, en in het ziekenhuis een handvat te bieden bij de uitvoering van hun taak bij vaccinatie van immuungecompromitteerde patiënten tijdens de COVID-19-vaccinatiecampagne in de huidige fase van de pandemie.
Relatief risico op gecompliceerd beloop van verschillende patiëntencategorieën Niet van alle patiënten die immuungecompromitteerd zijn, is bekend of zij een verhoogd risico hebben op een gecompliceerd beloop bij SARS-CoV-2-infectie door de onderliggende aandoening en/of medicatie, of dat dat mede door andere risicofactoren (bijv. leeftijd, obesitas) bepaald wordt. Algemeen mag worden aangenomen dat naarmate iemand meer immuungecompromitteerd is, COVID-19 ernstiger zal verlopen en mogelijk de vaccinatie minder zal beschermen.
Voor de prioritering van COVID-19-vaccinatie is gekozen om te starten met vaccineren bij ouderen boven de 60 jaar (oudste groepen eerst) en daarna medische risicogroepen bij mensen tussen 18 en 60 jaar. Selectie hierbij vindt plaats volgens de brede indicaties die worden gehanteerd voor de jaarlijkse influenzavaccinatie bij de huisarts. Deze keuze is door de Gezondheidsraad geadviseerd vanwege het sterk verhoogde risico op ernstige ziekte en overlijden ten gevolge van COVID-19 met toename van de leeftijd.
Effectiviteit Afhankelijk van de mate van immuunsuppressie van patiënten, zal de effectiviteit van vaccinatie minder goed kunnen zijn. Gezien het hoge risico op infectie tijdens de COVID-19-pandemie in deze periode, en het verhoogde risico op een gecompliceerd beloop van COVID-19 juist bij deze patiënten, wordt ook gedeeltelijke protectie nog belangrijk geacht. Daarbij komt dat de COVID-19-vaccins naar verwachting veilig zijn. Dit leidt tot een gunstige benefit-risk-afweging.
Gezien de verwachte gereduceerde effectiviteit, blijven voor alle immuungecompromitteerde patiënten nog dezelfde maatregelen op het terrein van social distancing, hygiëne en testen bij klachten, onveranderd van kracht ook na de vaccinaties. Bij verandering in incidentie van COVID-19 of veranderingen op het terrein van (her)vaccinatie of profylaxe, zal worden aangegeven wanneer deze preventiestrategie kan worden aangepast.
Veiligheid De mRNA-vaccins, virusplatform-vaccins en subunit-vaccins bevatten geen levend (verzwakt) virus. Dit betekent dat er geen risico is op een vaccinvirus of platformvirusinfectie bij immuungecompromitteerde patiënten. De reactogeniciteit en bijwerkingen van het Pfizer-BioNTech mRNA-vaccin zijn in het algemeen relatief mild van aard, van korte duur en van voorbijgaande aard. Vaccinatie met mRNA-vaccins is daarmee volgens de Gezondheidsraad naar verwachting veilig, ook bij immuungecompromitteerde patiënten.
Of de mRNA-vaccins resulteren in een verhoogd risico op immuungerelateerde bijwerkingen in specifieke groepen immuungecompromitteerde patiënten is onbekend, omdat dit niet onderzocht is. De bijsluitertekst van de mRNA-vaccins meldt daarom dat veiligheid bij deze patiënten niet gegarandeerd kan worden, hoewel men in theorie verwacht dat de veiligheid goed zal zijn en het risico van vaccinatie niet opweegt tegen het risico van COVID-19 doormaken. Internationale en nationale registratie van het optreden van specifieke bijwerkingen na vaccinatie met mRNA-vaccins zal moeten leiden tot meer gegevens over invloed van vaccinatie op het ziektebeloop bij de verschillende categorieën van immuungecompromitteerde patiënten (veiligheid) en het optreden van COVID-19-infectie ondanks vaccinatie (effectiviteit). Veronderstelde bijwerkingen na vaccinatie moeten worden doorgegeven aan het Lareb in Nederland.
Terwijl eerst de mRNA-vaccins gebruikt zullen worden, zal bij vrijgeven van andere typen vaccins ook het veiligheidsaspect voor immuungecompromitteerden worden besproken in deze handleiding, als deze alternatieve vaccins ook als optie worden gezien voor deze specifieke groep patiënten vanwege waarschijnlijk gelijke of betere effectiviteit. Ook zal in de handleiding worden opgenomen wanneer er bij specifieke groepen van immuungecompromitteerde patiënten reden is om van gebruik van een bepaald type vaccins af te zien.
Vaccin 1. Keuze bij prioritering COVID-19-vaccinatie: Bij de keuze van prioritering van vaccinatie spelen meerdere factoren:
de geformuleerde strategieën van de Gezondheidsraad (GR): verminderen van (ernstige) ziekte en sterfte als gevolg van COVID-19; terugdringen van verspreiding van SARS-CoV-2; voorkomen van maatschappelijke ontwrichting de ernst van de epidemie op het moment, waarbij de noodzaak tot vaccinatie wordt beïnvloed door de wens om zo snel mogelijk (evt. partiële) bescherming te kunnen verkrijgen (risico op infectie); gepubliceerde effectiviteit en veiligheidsdata over een vaccin en de beoordeling per vaccin door de GR (op dit moment nog beperkt tot de mRNA-vaccins); beschikbaarheid: de aanwezigheid van voorraden van het vaccin en mogelijkheid het toe te dienen; prioritering van specifieke medische risicogroepen binnen de totale populatie vanwege een verhoogd risico op gecompliceerd beloop bij die patiëntengroepen (risico op complicaties).
Voor het mRNA BNT162b2-vaccin van BioNTech/Pfizer dat nu geregistreerd is en waarvan effectiviteit en de eerste reactogeniciteits- en veiligheidsdata voorhanden zijn, beoordeelde de GR de benefit-risk-afweging van mRNA-vaccinatie als gunstig bij medische hoogrisicogroepen. Dit omdat hoge effectiviteit ook bij ouderen en in de diverse subgroepen gezien werd, met een goede veiligheid (relatief beperkte bijwerkingen). Data zijn echter alleen beschikbaar binnen de huidige studieduur en alleen voor immuuncompetente personen tussen de 16 en 90 jaar. Samenvattend wordt op basis van de huidige beschikbare gegevens geadviseerd om tijdens deze fase van de epidemie met hoge incidentie hoogrisicopatiënten met ernstige immuunsuppressie te vaccineren met mRNA-vaccins vanwege hun bewezen hoge effectiviteit in immuuncompetente volwassenen en in ouderen, de verwachte goede veiligheid en de beschikbaarheid. Naar verwachting heeft het tweede mRNA-vaccin Moderna een zelfde profiel als het Pfizer/BioNTech-vaccin.
Over de prioritering van specifieke patiëntengroepen binnen de medische hoog-risicogroepen, wordt nog een volgend advies gegeven, evenals over andere vaccins die beschikbaar komen. Hiervoor moeten de data en registratie van deze andere vaccins worden afgewacht. Zodra andere typen COVID-19-vaccins beschikbaar komen, zal ook hierover worden geadviseerd door de GR.
Bij minder hoog risico op gecompliceerd beloop van COVID-19 vanwege een onderliggende aandoening, wordt het standaardproces gevolgd volgens de vaccinatiestrategie van VWS. Dat valt buiten deze handleiding.
Gebruik van één type vaccin: Bij vaccinatie van patiënten heeft het de voorkeur te vaccineren met 1 type vaccin en niet bij de tweede dosis een ander type vaccin of een vaccin van hetzelfde type maar van een andere producent te gebruiken. Geen uitgestelde 2e vaccinatie: bij massavaccinatiecampagnes wordt nu gesuggereerd dat vanwege beperkte voorraden van de nu beschikbare mRNA-vaccins langer uitstel van een tweede dosis een optie is om sneller bevolkingsimmuniteit te bereiken en te starten met zoveel mogelijk mensen met de eerste dosis te vaccineren. De berekeningen hierbij gaan uit van een goede effectiviteit enige weken na 1 dosis, op basis van (nog beperkte) gegevens uit fase 3 onderzoeken van de beide mRNA-vaccins. Echter, bij immuungecompromitteerde patiënten is mogelijk na één dosis van een dergelijke effectiviteit nog geen sprake. Daarom wordt geadviseerd niet af te wijken van de registratietekst bij immuungecompromitteerde patiënten: een tweede dosis is altijd nodig en moet ook niet worden uitgesteld langer dan de 3 weken (Pfizer-BioNTech) of 4 weken (Moderna). Deze termijnen zijn gebruikt in de fase-3-onderzoeken die onderzochten wat het effect was op bescherming tegen (ernstige) ziekte. Dit is ook de vaccinatiestrategie zoals nu geadviseerd door de GR. Geen dubbele dosis of 3e vaccinatie: Veiligheid is beperkt onderzocht van hogere doses mRNA-vaccins dan de huidige vaccins waarbij hogere reactogeniciteit werd waargenomen. Er is gekozen voor de huidige hoeveelheid mRNA in het fase-3-onderzoek vanwege een al hoge effectiviteit met deze dosis. Of en wanneer er nog geboosterd zou moeten worden met een 3e vaccinatie bij immuungecompromitteerden voor het mogelijk bereiken van betere effectiviteit of langduriger bescherming, is onbekend. Ook veiligheid/reactogeniciteit van een derde vaccinatie is onbekend. Daarom wordt geadviseerd geen hogere dosis en evenmin een 3e vaccinatie aan te bieden. Dat kan alleen in onderzoeksverband. Indien er nieuwe data komen, kan het huidige advies mogelijk worden aangepast voor specifieke patiëntengroepen indien er vaccins beschikbaar zijn. 3. Vaccintiming:
Bij een programmatische aanpak is er niet veel vrijheid om zelf keuzes te maken voor een specifiek tijdstip voor vaccinatie tijdens de campagne. De vaccinatie wordt geregeld via de GGD en de huisartspraktijk. Vanwege beperkte voorraden en houdbaarheid van de vaccins zal er vooralsnog weinig mogelijkheid zijn voor een individuele benadering, zoals tijdelijk uitstel van vaccinatie. Gezien de hoge incidentie van COVID-19 op het moment van het opstellen van deze handleiding en het hoge risico op complicaties bij infectie, is het belangrijk dat medische risicogroepen gevaccineerd worden zodra zij worden uitgenodigd en op het voorgestelde moment, ondanks mogelijk beperkte vaccineffectiviteit door immuunsuppressie op het moment van vaccinatie. Tijdelijk uitstel is logistiek nu te complex en zou zelfs het verkrijgen van gedeeltelijke bescherming kunnen vertragen. In deze handleiding wordt verder verhelderd bij specifieke patiëntengroepen bij welke termijnen rond therapie of transplantatie er een betere effectiviteit van het COVID-19-vaccin verwacht mag worden (zie beneden). Echter, zoals boven vermeld: op dit moment dient vaccineren binnen die termijn mogelijk te zijn binnen het programma. Bij een meer individuele benadering, in een andere fase van de epidemie en bij voldoende aantallen vaccins kunnen dergelijke termijnen wel een rol gaan spelen bij de timing van vaccinatie. Dat zal in nieuwe versies van deze Handleiding dan verder worden verhelderd en onderbouwd met bestaande literatuur en met nieuw verkregen data over vaccinatierespons bij immuungecompromitteerde patiënten. 4. Vaccinatieregistratie in het COVID-19-vaccinatie Informatie- en Monitoringsysteem (CIMS): Registratie van vaccinatiestatus is vrijwillig en op basis van informed consent bij de GGD of huisarts. Bij personen met een verwachte beperkte vaccinatierespons ten gevolge van onderliggende aandoeningen of medicatie, is registratie echter van groot belang om hen snel te kunnen oproepen voor eventuele hervaccinatie, mocht dat nodig blijken. Voor het bepalen van de effectiviteit van de vaccinatie en het monitoren van specifieke bijwerkingen van vaccintypes of -batches is registratie ook essentieel. Registratie in CIMS wordt dus sterk aanbevolen. Daarbij wordt overigens niet genoteerd wat de onderliggende aandoening van de patiënt is.
Kinderen In de huidige strategie van VWS wordt een ondergrens van de leeftijd van 18 jaar gehanteerd voor de vaccinatie met mRNA -vaccins. Het nu beschikbare Pfizer-BioNTech mRNA-vaccin is geregistreerd voor gebruik bij personen ouder dan 16 jaar, het Moderna mRNA-vaccin ouder dan 18 jaar. De vaccins kunnen daarom nog niet gebruikt worden voor immuungecompromitteerde kinderen en adolescenten beneden die leeftijd. De Gezondheidsraad zal nog nader adviseren of voor specifieke groepen adolescenten van 16-18 jaar een uitzondering kan worden gemaakt.
Daarnaast lopen er diverse studies naar vaccinatie bij kinderen en er zullen er nog meerdere volgen.
Interactie vaccinatie en medicatie Voor een overzicht van immuunsuppressieve medicatie inclusief doseringen bij chronisch inflammatoire aandoeningen en het effect hiervan op vaccinatie: check https://lci.rivm.nl/richtlijnen/vaccinatie-bij-chronisch-inflammatoire-aandoeningen.
Bij stabiele ziekte en gebruik van immuunsuppressiva is er geen noodzaak medicatie te staken of aan te passen op het moment van vaccinatie. Medicatie mag alleen gestaakt worden in overleg met de behandelaar van patiënt. In veel richtlijnen wordt standaard aanbevolen niet tijdens een actieve fase van een chronisch inflammatoire aandoening, zoals reumatoïde artritis of IBD, te vaccineren. Dit wordt in de huidige fase van de epidemie niet als contra-indicatie gezien. Deze benadering is conform die genoemd bij Vaccin-timing punt a (zie boven). Indien de mogelijkheid bestaat te wachten met starten van immuunsuppressiva, heeft het voorkeur minimaal 2 weken vóór start ervan te vaccineren voor het bereiken van betere effectiviteit. Dan is in elk geval de essentiële eerste dosis zonder immuunsuppressiva toegediend. Bij voorkeur wordt langer gewacht, zodat ook de tweede dosis kan worden gegeven vóór start (4-6 weken), maar dit zal in praktijk vaak niet mogelijk zijn. Bij specifieke immuunsuppressiva (b.v. B-cel-depleterende therapie) kan op basis van bestaande en nieuwe data voor een ander interval gekozen worden. Dat zal dan worden opgenomen in de onderstaande tabellen. Kortdurend gebruik van orale corticosteroïden gedurende minder dan 14 dagen (‘stootkuur’) is in algemeen geen reden om vaccinatie uit te stellen. Chemotherapie bij maligniteiten: in de meeste internationale richtlijnen (o.a. IDSA-richtlijn) wordt door experts geadviseerd in de 2 weken vóór start van chemotherapie en tot 3 maanden na de laatste kuur niet te vaccineren, om daarmee een zo optimaal mogelijke vaccinatierespons te krijgen. De vaccinatierespons binnen of buiten deze termijnen bij de verschillende typen chemotherapie is echter vaak niet goed onderzocht om dit advies voldoende te onderbouwen. Bij cyclische toediening van chemo- of immuunsuppressieve therapie of modulerende medicatie is ook niet goed bekend of vaccinatie bij voorkeur het beste net vóór, in de eerste week van of tussen cycli gegeven kan worden. Daarom is er geen noodzaak rekening te houden met deze termijnen bij de planning voor vaccinatie in deze hoogrisicofase van de vaccinatiecampagne. Alleen bij specifieke chemo/immunotherapie kan tijdelijk uitstel geadviseerd worden vanwege veronderstelde afwezigheid van vaccinatierespons (zie hieronder). Vaccinatie van huishoudcontacten De geregistreerde indicatie van de mRNA COVID-19-vaccins is preventie van ziekte, zoals dat in de fase-3-onderzoeken is vastgesteld. Of vaccinatie tegen COVID-19 asymptomatische infectie of milde infectie voorkomt, zodat transmissie van COVID-19 door uitscheiding van SARS-CoV2 virus beperkt kan worden, is nog onbekend. Daarmee is onbekend of de GR-strategie ‘terugdringen van verspreiding van SARS-CoV-2’ door ringvaccinatie van huishoudcontacten van ernstig immuungecompromitteerde patiënten kan worden bereikt met de mRNA-vaccins. Ringvaccinatie wordt wel geadviseerd voor de huidige influenzavaccinatie voor huishoudcontacten van ernstig immuungecompromitteerde patiënten. Vanwege de huidige schaarste aan COVID-19-vaccins wordt op dit moment geadviseerd eerst de kwetsbare patiënten te vaccineren met hopelijk enige directe bescherming tegen COVID-19. Voor een selecte groep van ernstige immuungecompromitteerde patiënten zal worden verzocht aan de Gezondheidsraad om te adviseren volwassen huishoudcontacten ook eerder in aanmerking te laten komen voor vaccinatie dan anderen in het leeftijdscohort beneden de 60 jaar. Dit betreft huishoudcontacten van:
Hematologische patiënten met ernstige immuunsuppressie; Transplantatiepatiënten in het eerste jaar na transplantatie; Patiënten met solide tumoren die celtherapie (CART) of autologe stamceltherapie ondergaan; Patiënten die B-cel depleterende therapie ondergaan of recent hebben ondergaan, inductiebehandelingen met hoge doses van specifieke immuunsuppressiva (b.v. cyclofosfamide), of na recente behandeling met ATG of alemtuzumab, vanwege de veronderstelde beperkte humorale vaccinatierespons. De termijn na laatste dosis die daarbij gehanteerd moet worden, wordt nog afgestemd.
Besluitvorming hierover zal volgen, net als de implementatie ervan, nadat de meest kwetsbare groep, de ouderen, zijn gevaccineerd.
In 2021 komen alle volwassenen jonger dan 60 jaar in aanmerking voor vaccinatie en daarmee zal mogelijk het infectierisico voor andere immuungecompromitteerde personen afnemen. Kinderen en jongeren (onder de 18 jaar) komen nog niet voor vaccinatie in aanmerking vanwege het ontbreken van registratie voor deze leeftijdsgroep, dus jongere huishoudcontacten kunnen nog niet gevaccineerd worden.
Bepaling van immuunmarkers en/of serologie Onderzoek naar de immunologische respons bij de verschillende vaccins kan plaatsvinden in onderzoeksverband via behandelend artsen. Vanuit het belang van mortaliteitsreductie en bestrijding van ernstige COVID-19 geldt het advies aan de patiënten met het hoogste risico op ernstige ziekte het naar verwachting meest effectieve vaccin toe te dienen, conform het advies van de GR. Er is nog geen gedefinieerde ‘correlate of protection’ bij COVID-19 en antistoftiters dalen standaard na infectie en na vaccinatie. Op basis van antistoftiters kan bescherming of juist gebrek aan immuniteit na een infectie of na vaccinatie vooralsnog niet worden bepaald. Groepsvaccinatie zoals nu voorgesteld wordt tijdens een uitbraak of pandemie, is wezenlijk anders dan individuele patiëntenzorg op maat. Gezien de ernst van de epidemie en het hoge risico op gecompliceerd beloop bij immuungecompromitteerde patiënten, wordt geadviseerd geen voorafgaande bepalingen van immuunmarkers/antistoffen te verrichten of af te wachten buiten onderzoeksverband en snel te vaccineren volgens de oproep. Ook na vaccinatie is bepaling van serologische respons aan de behandelend arts. Het kan een functie hebben in het kader van klinische zorg, of binnen onderzoeksverband, maar het mag een snelle implementatie van vaccinatie of toediening van een geïndiceerde tweede dosis niet vertragen. Dit is ook conform de standaard vaccinatiepraktijk. Een eerdere bewezen SARS-CoV-2-infectie is geen reden om niet te vaccineren. De kans op een volgende SARS-CoV-2-infectie bij beperkte immuniteit bij immuungecompromitteerde patiënten kan verhoogd zijn; Ook in aanwezigheid van antistoftiters voorafgaand aan een COVID-19-vaccinatie wordt vaccinatie niet ontraden omdat een ‘correlate of protection’ op basis van een drempelwaarde van antistoftiters vooralsnog ontbreekt. Vaccinatie kan de immuniteit een booster geven. Dit is ook conform de standaard vaccinatiepraktijk (bijv. advies tot jaarlijkse influenzavaccinatie ondanks doorgemaakte eerdere influenza-infectie met dezelfde virusstrain die in het vaccin zit). Bij veranderende inzichten op basis van onderzoeken naar bepalende (immunologische) factoren voor de vaccinatierespons, en ‘correlate of protection’ criteria (de cellulaire respons kan ook een rol spelen) zal dit worden aangepast. Specifieke adviezen Dermatologische patiënten Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Psoriasis en hidradenitis suppurativa
Biologicals: anti-TNF-alpha, anti-IL12/23, anti-IL17, anti-IL23
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 1,2,3,4
Anti-PDE4
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 1,2,3,4
Conventionele systemische behandelingen: methotrexaat, cyclosporine, fumaarzuur, acitretine
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 1,2,3,4
Eczeem en urticaria
Biologicals: anti-IL4/13, anti-IgE
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 5,6 Gezien atopische constitutie mogelijk verhoogd risico op allergische / anafylactische reacties: standaard observatieduur van minimaal 15 minuten. Bij een geschiedenis van anafylaxie: 30 minuten. Setting voor vaccinatie dient te zijn waarin anafylaxie behandeld kan worden. Mogelijk is dit ook van belang voor patiënten met mastocytose.
JAK-remmers
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 5,6
Conventionele systemische behandelingen: cyclosporine, methotrexaat, azathioprine, mycofenolzuur
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 5,6
Auto- immuunziekten (SLE, dermato- myositis, vasculitis, sclerodermie)
Prednison, cyclosporine, azathioprine, methotrexaat, mycofenolaat-mofetil, HIVIG, plaquenil, dapson
Ja
Ja
Voor of tijdens
Ref 6
Auto-immuun- blaarziekten
B-cel-depleterende therapie2
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Huid- maligniteiten
Cutane B-cel lymfomen
B-cel-depleterende therapie
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Melanomen
Immune checkpoint inhibitoren (anti CTLA4 en/of anti PD-1)
Ja
Ja
In overleg met oncoloog
Gevorderde basaalcel- carcinomen
Hedgehog inhibitoren
Ja
Ja
Voor, tijdens of na
Superficiële basaalcel- carcinomen en actinische keratosen
Imiquimod
Ja
Ja
Voor of na
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Tijdelijk uitstellen is bij behandel indicaties voor imiquimod niet van belang. Een ander beleid bij meer geïndividualiseerd beleid kan nog volgen.
Cutane lymfomen
Chemotherapie
Ja
Ja
Advies (hemato)oncoloog voor chemotherapie bij lymfomen volgen
Documenten waarop dit advies gebaseerd is:
National Psoriasis Foundation (NPF) task force: COVID-19 Task Force Guidance Statements. National Psoriasis Foundation. December 12, 2020. https://www.psoriasis.org/covid-19-task-force-guidance-statements. Statement British Association of Dermatologists (BADBIR): https://www.bad.org.uk/shared/get-file.ashx?itemtype=document&id=6962 Statement International Psoriasis Council (IPC): https://www.psoriasiscouncil.org/blog/IPC-Statement-on-SARS-CoV-2-Vaccines-and-Psoriasis.htm Statement Skin Inflammation and psoriasis international network (SPIN):advice follows IPC ACAAI Guidance on Risk of Allergic Reactions to the Pfizer-BioNTech COVID-19 Vaccine. December 14, 2020. https://acaai.org/news/american-college-allergy-asthma-and-immunology-releases-guidance-risk-allergic-reactions-pfizer Information from the American College of Rheumatology Regarding Vaccination Against SARS-CoV-2. American College of Rheumatology. https://www.rheumatology.org/Portals/0/Files/ACR-Information-Vaccination-Against-SARS-CoV-2.pdf. Baker D et al. COVID-19 vaccine-readiness for anti-CD20-depleting therapy in autoimmune diseases Clinical and Experimental Immunology, 202: 149–161 Bijdragen: Inzake therapie Psoriasis en hidradenitis suppurativa: Prof. Dr. E.P. Prens; Prof. Dr. E.M.G.J. De Jong; Prof. Dr. P.I. Spuls; Dr. M. Seyger; Dr. E.M. Baerveldt. Inzake therapie eczeem en urticaria: Dr. M.S. de Bruin-Weller, Dr. M.L.A. Schuttelaar. Inzake therapie: HIVIG, Plaquenil en Dapson, rituximab: Dr. B. Horvath. Inzake therapie huidmaligniteiten: Dr. J.M. Muche, Dr. K. Mosterd, Dr. N.A. Kukutsch, Dr. M. Wakkee, Dr. M.B. Crijns, Drs. M. Tebbe.
Hematologische patiënten Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Hematologie
Chemotherapie inclusief tyrosine kinase remmers, IMiDs1
Ja
Ja
Zie algemene principes
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Ringvaccinatie van volwassen huisgenoten*
B-cel-depleterende therapie2
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Ringvaccinatie van volwassen huisgenoten*
Autologe en allogene stamcel-transplantatie
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: overweeg uitstel met 3 mnd na laatste kuur
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Ringvaccinatie van volwassen huisgenoten*
Graft versus host disease
Ja
Ja
Geen voorkeur
CAR T celtherapie
Ja
Ja
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Ringvaccinatie van volwassen huisgenoten*
1 Behalve B cel-depleterende therapie; 2 Rituximab, obinutumumab, ATG, alemtuzumab. * Op het moment van opstellen van deze Handleiding nog geen onderdeel van het vaccinatieprogramma.
Immuungecompromitteerde kinderen >16 jaar Vaccinatie zal alleen mogelijk zijn vanaf 18 jaar. Er zal mogelijk een uitzondering worden gemaakt voor specifieke patiëntengroepen van adolescenten >16 jaar. Daarover wordt nog bericht. Bij aanpassing van de minimum leeftijd voor vaccinatie, bij andere uitzonderingen of aanpassingen, zal dat in de Handleiding worden opgenomen in overleg met de kinderartsen.
Kankerpatiënten (solide tumoren) Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Solide tumoren
Alle
Ja
Ja
Onbekend, daarom geen specifiek advies
Het advies van de verschillende internationale oncologische organisaties is om patiënten met solide tumoren te laten vaccineren tegen COVID-19. Het is nog niet duidelijk of alle patiënten wel een goede immuunrespons kunnen ontwikkelen. Hier zal nog onderzoek naar gebeuren. Totdat meer bekend is, is men dus niet zeker van goede bescherming. Daarom zal het advies voor beschermde voorzorgsmaatregelen na vaccinatie nog steeds van toepassing zijn.
Hoge dosis chemotherapie met autologe en/of celtherapie: TIL / TCR / CAR
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: overweeg uitstel met 3 mnd na laatste kuur
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Chemotherapie
Ja
Ja
Onbekend, daarom geen advies
Immuun therapie
Ja
Ja
Geen specifiek tijdstip
Tyrosine kinase remmers
Ja
Ja
Geen specifiek tijdstip
Radiotherapie
Ja
Ja
Geen specifiek tijdstip
Longpatiënten Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Pulmonale oncologie
Systemische chemotherapie
Ja
Ja
n.v.t.
Advies NVMO/sectie oncologie: Wij stellen voor om aan kankerpatiënten met chemotherapie te adviseren zich tegen het coronavirus te laten vaccineren analoog aan het griepvaccin en dit niet uit te stellen tot na de chemotherapie (zoals bv bij de pneumokokken vaccinatie)
Tyrosine kinase remmers
Ja
Ja
Geen specifiek tijdstip
Immunotherapie
Ja
Ja
n.v.t.
CPI
Ja
Ja
ILD / systeemziekte
Steroïden maintenance
Ja
Ja
Voor en na
Geen restricties t.a.v. timing, bij voorkeur vóór start therapie
Methyl-prednisolone pulse
Ja
Ja
Indien mogelijk voor of >1 maand na behandeling
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
MTX / AZA / MMF / anti-TNF-alpha
Ja
Ja
Bij voorkeur geven voor start therapie
Indien onderhoudsbehandeling geen uitspraak optimale timing mogelijk
B-cel depleterende therapie (Anti-CD20; Rituximab)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
JAK-STAT-inhibitor
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Infectieziekten
CF
Ja
Ja
n.v.t.
Non-CF bronchiëctasieën
Ja
Ja
n.v.t.
PID/CVID
Ja
Ja
n.v.t.
Overlap met NVVI
Long-/hart transplantatie
Na LOTx / HTx / HLTx
Ja
Ja
Bij voorkeur na eerste 3 maanden
Advies LOTTO (NTV) Ook voor kinderen 16-18 jaar*
Voor LOTx / HTx / HLTx
Ja
Ja
Bij voorkeur vóór transplantatie geven
Ook voor kinderen 16-18 jaar*
Na ACR/AMR behandeling met methyl-prednisolone pulse (MPS)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: vóór of 1 maand na behandeling
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening,
Na ACR/AMR behandeling (ATG, rituximab)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: bij voorkeur > 3 maanden
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Indien onderhoudsbehandeling geen uitspraak optimale timing mogelijk.
Na ACR/AMR behandeling (alemtuzumab)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: bij voorkeur > 3 maanden
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening. Indien onderhoudsbehandeling geen uitspraak optimale timing mogelijk.
Neurologische patiënten Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Multiple sclerosis
B-cel-depleterende therapie (Anti-CD20; Rituximab, ocrelizumab)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis rituximab. Indien mogelijk > 2 wkn na laatste dosis ocrelizumab
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening.
Injectables (interferon-beta, glatirameer)
Ja
Ja
n.v.t.
Sfingosine-1-fosfaat receptor modulatoren (Fingolimod, Siponimod, Ozanimod)
Ja
Ja
Niet onderbreken voor vaccinatie i.v.m. risico rebound
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Immuun- reconstitutie- therapie (B- en T-celdepletie) (alemtuzumab, cladribine, aHSCT)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Dimethylfumaraat
Ja
Ja
n.v.t.
Teriflunomide
Ja
Ja
n.v.t.
Nierpatiënten Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Nier- transplantatie- patiënten
Pre-transplantatie
Ja
Ja
Bij voorkeur pre-transplantatie
Bij voorkeur eerste vaccinatie 2 weken vóór transplantatie
Standaard immuun- suppressie inclusief CNI, proliferatie- remmer en corticosteroïden
Ja
Ja
Bij voorkeur vanaf 6 weken na niertransplantatie
Conform Influenza
Rejectie- behandeling met methylprednisolon
Ja
Ja
Vanaf 2 weken na behandeling
Inductie- of rejectie- behandeling ATG dan wel alemtuzumab
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: bij voorkeur > 3 maanden na behandeling met alemtuzumab of ATG
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening.
B-cel-depleterende therapie (o.a. rituximab)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Auto-immuun- systeemziekte (zoals SLE en ANCA vasculitis) met renale betrokkenheid
Inductie- behandeling met cyclofosfamide
Ja
Ja
Bij ANA-positieve auto-immuunziekte monitoring op ziekteactiviteit na vaccinatie
Inductie- of onderhouds- behandeling met MMF, azathioprine en/of prednison
Ja
Ja
Bij ANA-positieve auto-immuunziekte monitoring op ziekteactiviteit na vaccinatie
Behandeling met anti-CD20 zoals rituximab
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening.
Behandeling met andere biologicals
Ja
Ja
Glomerulaire ziektes
Inductie- behandeling met cyclofosfamide
Ja
Ja
Inductie- of onderhouds- behandeling met MMF, azathioprine en/of prednison
Ja
Ja
Nog onvoldoende bekend over kans op relapse van de meeste zeldzame nierziektes
Onderhouds- behandeling met plasmaferese
Ja
Ja
Bij voorkeur zo kort mogelijk na plasmaferese
aHUS
Inductie- behandeling met plasmaferese
Ja
In overleg met behandelend nefroloog
Bij voorkeur na afronding van inductiebehandeling
Onderhouds- behandeling met plasmaferese
Ja
In overleg met behandelend nefroloog
Bij voorkeur zo kort mogelijk na plasmaferese
Behandeling met eculizumab
Ja
In overleg met behandelend nefroloog
In overleg met behandelend nefroloog
Gezien onzekerheid over invloed vaccin op activiteit aHUS alleen onder strikte controle
Patiënten met maag-darm-lever aandoeningen Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Idiopathische chronische inflammatoire darmontsteking (IBD)
Expectatief (niet medicamenteus)
Ja
Ja
n.v.t.
Corticosteroïden
Ja
Ja
n.v.t.
Bij onderhoudstherapie vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie tijdens toediening
Mesalazine-derivaten
Ja
Ja
n.v.t.
Thiopurine-derivaten
Ja
Ja
n.v.t.
Methotrexaat
Ja
Ja
n.v.t.
Biologicals (anti-inflammatoir met blokkering van pro-inflammatoire signalering, zoals anti-TNF-alpha)
Ja
Ja
n.v.t.
Biologicals (anti-inflammatoir met blokkering cell trafficking, zoals a4b7-blokkade)
Ja
Ja
n.v.t.
Small molecules (JAK remmers: tofacitinib)
Ja
Ja
n.v.t.
Overig
Ja
In overleg met behandelend arts
Bij voorkeur vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie tijdens toediening
Transplantatie- patiënten (lever / darm)
Remming afstotingsreactie
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: vanaf 6 weken na transplantatie
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Chronische hepatitiden
Antivirale therapie
Ja
Ja
n.v.t.
Levercirrose
Supportief en antiportaal-hypertensief
Ja
Ja
n.v.t.
Ondervoeding
Voeding (oraal / enteraal / parenteraal)
Ja
Ja
Bij voorkeur na effectieve voedingstherapie (cf. priming voor operatieve ingreep)
Gastro- intestinale tumoren
Variërend
Ja
Ja
n.v.t.
Patiënten met primaire of secundaire immuundeficiëntie Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Primaire antistof- deficiënties (circa 60-70% van de primaire immuun- deficiënties betreft antistof- deficiënties
Immuunglobuline- suppletietherapie
Ja
Ja
n.v.t.
Er is geen minimum interval nodig tussen toediening van bloedproducten (o.a. IVIG) en toediening van COVID19-vaccins
Primaire immuun- deficiënties
Diverse, van immuunglobuline- suppletietherapie tot immuun- suppressieve / immuun- modulerende medicatie
Ja
Ja
n.v.t.
Secundaire antistof- deficiënties
Immuunglobuline- suppletietherapie
Ja
Ja
n.v.t.
Personen met hiv Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Personen met hiv
onbehandeld
Ja
Ja
n.v.t.
Spoedige vaccinatie is belangrijker dan te wachten op immuunreconstitutie met cART
Behandeld CD4<200
Ja
Ja
n.v.t.
Spoedige vaccinatie is belangrijker dan te wachten op immuunreconstitutie met cART
Behandeld CD4>200
Ja
Ja
n.v.t.
Reumatologische patiënten Aandoening / groep aandoeningen
Type behandeling
Kan deze patiënten- groep met mRNA vaccin gevaccineerd worden?
Kan tijdens de behandeling gevaccineerd worden?
Optimale timing (voor of na behandeling of medicatie)
Opmerkingen
Alle inflammatoire reumatische ziekten
Methotrexaat /conventional synthetic Disease-Modifying-AntiRheumatic-Drugs
Ja
Ja
Alle inflammatoire reumatische ziekten
Biologicals / targeted synthetic Disease-Modifying-AntiRheumatic-Drugs
Ja
Ja
Alle inflammatoire reumatische ziekten
B-cel-depleterende therapie (Anti-CD20; Rituximab)
Ja
Ja
Als vaccinatie ingehaald kan worden: indien mogelijk >3 mnd na laatste dosis
Vaccinatie niet uitstellen indien oproep tot vaccinatie binnen dit interval van toediening
Vasculitis / connective tissue disease
Cyclofosfamide / mycofenolaat mofetil
Ja
Ja
n.v.t.
Versiebeheer
op dit moment hebben we een stemmen aantal van 8287 op de petitie. dit alles zonder ook maar enig tussenkomst van het nieuws,tv,radio etc.Natuurlijk kunnen we nog veel meer stemmen gebruiken en heb jij je stem nog niet gezet dan is dit nog mogelijk tot 15 mei 2010. Ben jij de stijging ook zo zat,wil jij dat het niet verder stijgt en dat er eindelijk is iets aan gedaan wordt? Teken dan ook de petitie..
Kijk voor het laatste nieuws op onze website http://www.zuidfm.com.
Vandaag op 26 maart kreeg ik een uitnodiging om op 20 april de petitie DSBleed moet stoppen, aan te bieden aan de vaste kamercommissie Financiën. Wij maken natuurlijk graag gebruik van deze uitnodiging! Hierbij nog een dringende oproep voor een paar handtekeningen meer. Wilt U ons steunen in de strijd om de onderste steen boven tafel te krijgen? Vele gezinnen staan aan de rand van de afgrond, hier heeft niemand om gevraagd. Het enige waar wij om vragen is gerechtigheid en een eerlijke lening of hypotheek zonder alle ellende waar de DSB flink op heeft verdiend. Ook vergeet ik natuurlijk de spaarders niet, samen staan we sterker. Wij als gedupeerden DSB bank danken U hartelijk voor U empathie..
Laatst bijgewerkt op 15 april 2010 om 18:26, alleen de gemeenten op alfabetische volgorde van A tot K, voor K tot Z zie het volgende nieuwsbericht. Het overzicht staat vreemd genoeg een stuk lager, onderaan deze pagina.
Scroll zo ver mogelijk naar beneden. De reacties zijn niet de letterlijke reacties, maar een korte eigen samenvatting van het antwoord. Griffiers van Delfzijl en van Schouwen-Duiveland adviseren de raad positief over deze brief. Hoogeveen vindt het interessant en brengt een verband met de eigen smederijen. Nederlek laat weten dat er nooit petities binnenkomen en dat per geval besloten wordt hoe er op gereageerd wordt. Tilburg bevestigt dat elektronische petities ook elektronisch worden beantwoord, als de standpunten van de verschillende fracties over de kwestie bekend zijn. De meeste raden krijgen het advies 'ter kennisgeving aannemen', andere moeten nog een formele afhandeling kiezen. Etten-Leur, Maasdonk en Menaldumadeel gaven duidelijk inzicht over het proces. Voorst stuurt het naar het college en schrijft over rondetafel-gesprekken. Met de gemeenten Hardenberg en Laarbeek wordt contact opgenomen na een postief antwoord op de vraag. Haarlemmerliede en Spaarnwoude eveneens. 's-Gravenhage nog geen antwoord 's-Hertogenbosch nog geen antwoord Aa en Hunze Een dag na het versturen van de brief een ontvangstbevestiging op papier: ingeboekt onder nummer 2010002471, in behandeling bij de griffie. Aalburg nog geen antwoord Aalsmeer Na een week een brief terug. Kenmerk 2010-4651. Snel antwoord, bel eventueel voor vragen. Aalten nog geen antwoord Abcoude nog geen antwoord Achtkarspelen Positief antwoord per e-mail na een maand. Achtkarspelen is nu bezig met het herinrichten van de website met de bedoeling dat het makkelijker wordt voor burgers om rechtstreeks met raad en raadsleden te communiceren. Alblasserdam nog geen antwoord Albrandswaard nog geen antwoord Alkemade nog geen antwoord Alkmaar nog geen antwoord Almelo Vier dagen na versturen brief antwoord: geregistreerd onder nummer 2010/9633, in behandeling bij Bestuursondersteuning en control (0546-5411897) Almere heeft al een loket Alphen aan den Rijn nog geen antwoord Alphen-Chaam nog geen antwoord Ameland nog geen antwoord Amersfoort nog geen antwoord Amstelveen Antwoord van een beleidsmedewerker burgemeester en wethouders en raadsvoorbereiding een weekje na de brief. Komt op lijst ingekomen stukken, dan besluit wijze van afhandeling. Als die lijst er is wordt die toegestuurd. Dan ook informatie over de wijze van afhandeling en wie erover gaat. Kenmerk Z-2010-014610. Amsterdam gefuseerde stadsdelen krijgen later brief, waarschijnlijk gaat loket Westerpark mee naar nieuwe stadsdeel West. Zuidoost schreef een brief terug na 6 dagen. Nummer 2010003827, in behandeling bij griffie. Andijk Een week na het versturen van de brief een e-mail van de raadsgriffier: geplaatst op lijst ingekomen stukken voor raad van 22 april 2010. Anna Paulowna nog geen antwoord Apeldoorn nog geen antwoord Appingedam in kopie verstrekt aan de raadsleden en geplaatst op de lijst van ingekomen stukken van mei 2010 met als voorstel "Voor kennisgeving aannemen" Arcen en Velden nog geen antwoord Arnhem Twee dagen na versturen brief antwoord in cafile50940.doc per e-mail. De brief is geregistreerd onder nummer 2010-03-02591 en is geplaatst op de “Lijst van ingekomen stukken” voor de raadsvergadering van maandag 19 april 2010. Het advies aan de raad zal zijn om de brief in handen te stellen van burgemeester en wethouders ter afdoening. Assen Een week na versturen brief e-mail van raadsgriffier: alle correspondentie, ook petities, lopen via de griffier. Antwoord vanzelfsprekend ook elektronisch, als burgers dat willen eventueel via petities.nl. Asten Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: Geregistreerd onder nummer AST10/1313 en doorgezonden aan griffie. Als ingekomen stuk op agenda raadscommissie (zie asten.nl). U heeft spreekrecht, meldt u het 8 uur tevoren bij de griffier als u dat wil gebruiken. Verslag commissie ook te vinden op de website. Baarle-Nassau Ontvangstbevestiging op papier een dag na het versturen van de brief: geregistreerd onder nummer 10ink00944 en in behandeling door raadsgriffier. Baarn Geïnteresseerd, aanvullende vragen per e-mail. Barendrecht Ontvangstbevestiging op papier een dag na het versturen van de brief: geregistreerd onder nummer 175717. Barneveld Brief van raadsgriffier via de afdeling Bestuurs- en Managementondersteuning. Een dag later ook een verlate ontvangstbevestiging met excuses per e-mail van de griffier twee weken na versturen brief. Komt op lijst ingekomen stukken van de gemeenteraadsvergadering van 27 april 2010. Voorstel om college van burgemeester en wethouders de brief te laten beantwoorden. Registratienummer 455458.De brief wordt ook geagendeerd voor de Griffierskring Veluwe van 18 mei 2010. Deze kring is een tweemaandelijks overleg tussen de griffiers van ongeveer 15 gemeenten gelegen op en om de Veluwe. Doel van de bespreking is om te inventariseren hoe de gemeenten willen omgaan met dit verzoek. De uitkomsten van de bespreking door de gemeenten zullen worden meegenomen bij de beantwoording van de brief. Bedum Twee dagen na versturen brief e-mail: brief heeft nummer 377 gekregen. Geagendeerd voor de raadvergadering van 29 april 2010 als ingekomen stuk. Advies 'ter afdoening' waarschijnlijk 'voor kennisgeving aannemen'. Minstens de afgelopen twee jaar geen petities binnengekomen. Besluitvorming zowel live als achteraf te volgen via bedum.nl Beek Drie dagen na versturen brief een antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 10igr00071, komt op lijst ingekomen brieven, wordt procedureel behandeld bij de eerstvolgende vergadering van de gemeenteraad volgens vergaderschema op www.gemeentebeek.nl Beemster E-mail een dag na versturen brief: "Uw verzoek komt op de lijst van ingekomen stukken voor de raadsvergadering van 27 mei. U krijgt zo spoedig mogelijk daarna bericht over de afdoening ervan." Een week later een e-mail dat het toch gelukt is het op de agenda van 22 april 2010 te zetten als ingekomen stuk nummer 18 (PDF) Beesel nog geen antwoord Bellingwedde Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 201000447 en ingekomen stuk voor raadscommissie op 22 april 2010. Bennebroek nog geen antwoord Bergambacht Ontvangstbevestiging op papier een dag na het versturen van de brief: geregistreerd onder nummer BE10/08675. In behandeling bij griffie, behandeling kan enige tijd vergen in verband met het inwinnen van adviezen. "Zodra een beslissing is genomen, zult u daarvan zo spoedig mogelijk in kennis worden gesteld." Bergeijk nog geen antwoord Bergen (L.) nog geen antwoord Bergen (NH.) nog geen antwoord Bergen op Zoom Een brief terug na een week. Geregistreerd onder nummer I10-015836. Een brief terug van de raadsgriffier na een week. Dank, op agenda raadscommissie Burger en Bestuur 22 april 2010. In algemene zin worden brieven beantwoord op het adres dat indiener heeft aangegeven, bij voorkeur het postadres. Kenmerk U10-009404. Berkelland Een dag na versturen brief e-mail: ingeschreven onder nummer 10/1856 en wordt behandeld door dhr Kok toestel 0545–250 612. Het streven is voor 5 mei te antwoorden. Als dat niet haalbaar lijkt, dan volgt er op tijd bericht. Bernheze Drie dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 2010/14176, antwoord voor 22 april 2010 of anders een bericht over afhandeling. Bernisse nog geen antwoord Best Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer PI10-02237 en ter behandeling intern doorgestuurd. Beuningen nog geen antwoord Beverwijk Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd met kenmerk 2010/18299 en in behandeling bij werkveld griffie. Binnenmaas nog geen antwoord Bladel nog geen antwoord Blaricum nog geen antwoord Bloemendaal telefoontje dag na versturen brief: brief geregistreerd onder 2010 00 7155, drie dagen daarna brief op papier: uiterlijk 6 mei 2010 informatie over de behandeling. Boarnsterhim Zes dagen na versturen brief een e-mail van griffie dat de brief op de agenda van de gemeenteraad van 20 april staat met het advies het ter kennisgeving aan te nemen. Bodegraven nog geen antwoord Bolsward Een week na versturen brief een e-mail dat de brief ter kennis wordt gebracht aan de raad. Gemeente zit in een herindeling zodat ook posities over participatie en communicatie opnieuw worden vastgesteld. Het is aan de nieuwe gemeenteraad om hier mee aan de slag te gaan. Borger-Odoorn Drie dagen na versturen brief een antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 10.06559. Borne Vijf dagen na versturen brief e-mail van griffie met in een .doc als bijlage met daarin dat de brief op de lijst ingekomen stukken voor de raadsvergadering van 13 april staat. Kenmerk 10ink01596. Borsele nog geen antwoord Boskoop nog geen antwoord Boxmeer Na ongeveer een maand een e-mail van de griffier dat de brief geregistreerd is op 25 maart 2010 (griffie/2010/15). Boxtel nog geen antwoord Breda nog geen antwoord Breukelen nog geen antwoord Brielle nog geen antwoord Bronckhorst Na een week een brief terug. Zaaknummer Z18044, in behandeling bij griffie. Brummen nog geen antwoord Brunssum nog geen antwoord Bunnik Zes dagen na versturen brief een brief terug van de waarnemend griffier. Ingekomen stukken worden behandeld in de raad (eens in drie weken), daar besluit over afhandelwijze: ter kennisgeving aangenomen of advies van college. In dat geval krijgt u naam ambtenaar. Ondertussen vragen naar griffie. Kenmerk GB-2010.2118. Bunschoten nog geen antwoord Buren nog geen antwoord Bussum nog geen antwoord Capelle aan den IJssel nog geen antwoord Castricum nog geen antwoord Coevorden nog geen antwoord Cranendonck nog geen antwoord Cromstrijen nog geen antwoord Cuijk Vijf dagen na versturen brief e-mail van secretariaat griffie: brief is ingekomen post voor de raad en staat ook op agenda commissie bestuur 28 april 2010 als ingekomen post. Culemborg Een dag na versturen e-mail antwoord dat de brief is geregistreerd onder nummer 1015843. E-mail namens raadsgriffier 5 dagen later dat per petitie afzonderlijk de afweging zal worden gemaakt of deze elektronisch of anders zal worden behandeld. Dalfsen nog geen antwoord Dantumadeel Vijf dagen later. Nummer 10001697, in behandeling bij het presidium. De Bilt Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geboekt onder nummer 6726. Ter behandeling doorgegeven aan de unit Griffie. 5 dagen later een brief van de waarnemend raadsgriffier: eenmaal per maand voor de commissievergaderingen informeel contact, daar kunnen petities met toelichting worden overhandigd, de gemeenteraad handhaaft dit systeem. Brief is geplaatst op de lijst ingekomen stukken voor de raad. Wordt op 29 april 2010 vastgesteld. Voorstel de brief voor kennisgeving aan te nemen. Vergadering om 20:00 in Mathildezaal van Jagtlust te Bilthoven. De Marne nog geen antwoord De Ronde Venen nog geen antwoord De Wolden Een week later e-mail: op lijst ingekomen stukken voor raadsvergadering 29 april 2010. Daar besluit over wijze van afdoening. Informatie daarover volgt. Z Registratienummer 1728 / D-2330. Delft belde of het goed was om de brief te publiceren op delft.nl Delfzijl Vijf dagen na versturen brief e-mail van raadgriffier: "Ik zal de brief met een positief advies aan de gemeenteraad voorleggen." Den Helder nog geen antwoord Deurne Vijf dagen na versturen brief e-mail van de griffier dat de brief op de lijst ter kennisname wordt geplaatst op de agenda van de raad. In de vergadering van 18 mei 2010 zal de raad er een beslissing over nemen. Deventer nog geen antwoord Diemen een dag na versturen brief e-mailantwoord: doorgestuurd naar griffie onder registratienummer 2010.01728 en een dag later een brief met een vergelijkbare tekst. Dinkelland nog geen antwoord Dirksland nog geen antwoord Doesburg nog geen antwoord Doetinchem Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer I0i0006623. Dongen nog geen antwoord Dongeradeel een dag na versturen brief e-mailantwoord in .doc: verzoek om advies college, kennisgeving aan raad 8 april 2010, kenmerk 2010001715. Dordrecht Kenmerk 317668. Brief is behandeld in raadvergadering van 6 april 2010. Daar is besloten de brief te agenderen voor de adviescommissie van 20 april 2010. Dan bericht. Aldus brief van griffier twee weken na versturen brief. Drechterland nog geen antwoord Drimmelen nog geen antwoord Dronten nog geen antwoord Druten nog geen antwoord Duiven Vijf dagen na versturen brief e-mail van de griffier: registratienummer 10.2775, brief zal ter kennisname aan raad worden voorgelegd. "Vanzelfsprekend zullen petities die onze gemeente aangaan aan de gemeenteraad ter beslissing worden voorgelegd. Zo nodig zullen de indieners of initiatiefnemers worden geïnformeerd eventueel via uw website." Echt-Susteren nog geen antwoord Edam-Volendam Na een week brief terug. Nummer i10-01136 en in behandeling bij griffie. Spoedig antwoord. Ede nog geen antwoord Eemnes de brief wordt als ingekomen stuk geagendeerd voor de raadsvergadering van 13 april 2010. Op 14 april een e-mail van de raadsgriffier dat de raad de brief voor kennisgeving heeft aangenomen. Eemsmond nog geen antwoord Eersel nog geen antwoord Eijsden Drie dagen na versturen brief een antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 2010I01254, in behandeling bij de afdeling griffie, antwoord komt van griffie. Eindhoven nog geen antwoord Elburg Brief terug van de afdeling Facilitair, postregistratie een week na versturen brief. Griffie behandelt het (naam en nummer persoon) en u kunt haar bellen. Kenmerk 2010.03088. Spoedig bericht. Emmen 13 dagen na versturen brief een e-mail terug. Met belangstelling kennis van genomen en voor advies voorgelegd aan burgemeester en wethouders. Ter kennisname geplaatst op de agenda van de commissie Bestuur, Middelen en Economie op 12 mei 2010. Dan volgt bericht. Enkhuizen nog geen antwoord Enschede nog geen antwoord Epe nog geen antwoord Ermelo nog geen antwoord Etten-Leur E-mail vijf dagen na versturen brief. Een 14329711.doc aanhangsel die nog volgt als brief. Daarin staat dat de raad geadviseerd wordt het stuk ter kennisgeving aan te nemen, het staat op de lijst ingekomen stukken en op de fractiesites, zodat alle fracties deze brief kunnen lezen. Als de raad het voorstel om kennis te nemen van de brief niet volgt, dan volgt er nog informatie over de afhandeling. Zo niet, dan is het afgehandeld. Kenmerk GRIF/2010/2795. Twee dagen later dit ook als brief. Raadsvergadering 12 april 2010. Ferwerderadiel nog geen antwoord Franekeradeel Antwoord heeft langer op zich laten wachten door de verkiezingsdrukte. E-mail 12 dagen na versturen brief. Bevestigend antwoord van de raadsgriffier. "over ieder ingekomen stuk wordt een ontvangstbevestiging verzonden, tenzij het een algemene mailing betreft. Komt de vraag electronisch binnen, dan wordt dit als regel ook electronisch beantwoord." Vraag teruggestuurd of de gemeente ook alle ondertekenaars van een petitie zal mailen, bijvoorbeeld via een loket op petities.nl. Gaasterlân-Sleat de dag na versturen brief antwoord per e-mail: ingeboekt onder nummer IN1001103 en naar griffie doorgestuurd Geertruidenberg nog geen antwoord Geldermalsen nog geen antwoord Geldrop-Mierlo nog geen antwoord Gemert-Bakel nog geen antwoord Gennep De dag na versturen brief alg.doc ontvangen per e-mail. Brief heeft kenmerk 2010/1391. Twee dagen later een brief dat van Gemeren de brief in behandeling heeft en dat de brief is doorgestuurd naar de gemeenteraad. Binnen zes weken antwoord van de behandelend ambtenaar. U kunt contact met hem opnemen. Giessenlanden nog geen antwoord Gilze en Rijen nog geen antwoord Goedereede de dag na versturen brief ontvangstbevestiging.doc ontvangen per e-mail: de brief heeft kenmerk 201001729. Goes nog geen antwoord Goirle Twee weken na versturen brief een e-mail van de raadsgriffier. Ook als brief. Nummer 2010002343/2793. "Het beleid in de gemeente Goirle is dat formele uitgaande post niet via de elektronische weg gaat. Een van de belangrijkste redenen om dat niet te doen is dat wij nog niet met een geauthoriseerde en authentieke digitale ondertekening (kunnen) werken. Daarnaast wil digitale toezending plus verzending langs dezelfde weg zeggen dat de digitale berichten als origineel beschouwd moeten worden. Opslag en bewaring daarvan moet o.a. aan bepaalde technische en authenticiteitsvoorwaarden voldoen. Die voorzieningen hebben wij nog niet. Ik kan u wel zeggen dat iedere petitie die wordt ingediend als ingekomen stuk door de gemeenteraad behandeld zal worden. De griffie is graag bereid om te zorgen dat u van het antwoord ook een digitaal afschrift ontvangt." Gorinchem Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer IN/1743 en doorgestuurd naar de afdeling Team Juridische Zaken, vragen eventueel bij die afdeling. Gouda nog geen antwoord Graafstroom Na een week brief terug van gemeentekantoor De Waard, medewerker documentbeheer. Het team griffie neemt het in behandeling. Als u nog vragen heeft, bel dan. Kenmerk LSV-1006402/UIT-8702. Graft-De Rijp nog geen antwoord Grave nog geen antwoord Groesbeek nog geen antwoord Groningen heeft al een loket en gaat binnenkort evalueren. Grootegast nog geen antwoord Gulpen-Wittem Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer I.10.01614 en in behandeling door mevrouw van der Walle. Haaksbergen Drie dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer IN-1017083, in behandeling bij de afdeling raadsgriffier. Neem voor meer informatie gerust contact op. Haaren nog geen antwoord Haarlem nog geen antwoord Haarlemmerliede en Spaarnwoude Positief antwoord, petities.nl neemt contact op. Haarlemmermeer nog geen antwoord Halderberge nog geen antwoord Hardenberg dag na versturen brief antwoord per e-mail dat griffie de afhandeling van de brief volgende week intern bespreekt. Vier dagen later een positieve reactie met een verzoek om meer informatie. E-mail correspondentie is op gang gekomen. Harderwijk Twee dagen na versturen brief antwoord per brief. Het streven is voor 25 april 2010 de brief af te handelen, de raad vergadert gemiddelt eens per maand. Kenmerk I10.00.1087. Raadsgriffie kan informeren over afhandeling. Hardinxveld-Giessendam nog geen antwoord Haren nog geen antwoord Harenkarspel Brief terug twee dagen na versturen brief. Geregistreerd onder kenmerk COM/2010/3280. Vragen erover naar afdeling Cluster Communicatie. Harlingen E-mail met interesse terug van raadsgriffier, twee weken later. Alleen is het nu wat te druk met informatie- en formatierondes voor coalitievorming. Later, na deze periode. Brief heeft nummer 10.000830. Hattem nog geen antwoord Heemskerk Vijf dagen na brief een brief terug. Griffie zal antwoorden. Neem gerust contact op. Referentie ID/2010/70366. Heemstede Na vier dagen bevestiging per brief van Informatiebeheer: kenmerk 461071, in behandeling door griffie, u kunt haar bellen of mailen. Heerde Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 109712 en doorgestuurd naar behandelende afdeling. Heerenveen nog geen antwoord Heerhugowaard Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: brief wordt behandeld door raadsgriffier Maarten Hoogland. Kenmerk B201005029. Heerlen nog geen antwoord Heeze-Leende nog geen antwoord Heiloo nog geen antwoord Helden nog geen antwoord Hellendoorn Drie dagen na versturen brief een antwoord per brief van de raadsgriffier: geregistreerd onder nummer 10INK02312, komt op lijst ingekomen stukken voor de raadsvergadering van 20 april 2010, wordt niet inhoudelijk behandeld. Daarna volgt bericht wat de raad besloten heeft over de verdere afhandeling. Hellevoetsluis nog geen antwoord Helmond nog geen antwoord Hendrik-Ido-Ambacht nog geen antwoord Hengelo nog geen antwoord het Bildt nog geen antwoord Heumen nog geen antwoord Heusden nog geen antwoord Hillegom nog geen antwoord Hilvarenbeek nog geen antwoord Hilversum nog geen antwoord Hof van Twente nog geen antwoord Hoogeveen Een dag na versturen brief e-mailantwoord: Hoogeveen doet aan burgerparticipatie, onder andere met smederijen. Dit is ook interessant en word voorgelegd aan presidium en besproken met betrokken ambtenaren. Hoogezand-Sappemeer nog geen antwoord Hoorn nog geen antwoord Horst aan de Maas Week na brief eentje terug. Brief wordt aangeboden aan de gemeenteraad tijdens de vergadering van 27 april 2010. Daarna antwoord over afhandeling. Kenmerk 10/5915. Houten nog geen antwoord Huizen Een week later een brief terug. INK1004314, is doorgestuurd en zal worden geagendeerd in een volgende raadsvergadering onder het agendapunt Ingekomen Stukken. Hulst Twee dagen na versturen brief antwoord per brief: geregistreerd onder nummer 10/01771 en doorgestuurd naar D. van Bunder. IJsselstein nog geen antwoord
In reactie op deze petitie stellen zowel burgers als politici de vraag "hoeveel ondertekeningen zijn er minimaal nodig?" Het is goed om geen minimum te stellen, maar het beantwoorden van elektronische petities een jaartje aan te zien en dan te evalueren. De ervaring van petities.nl leert namelijk dat elke petitie een antwoord verdient.
Dat betekent niet dat een antwoord positief moet zijn! Dat is een groot misverstand bij zowel burgers als volksvertegenwoordigers. Het is wel heel belangrijk dat een antwoord dat geen volmondig 'ja' is toe te lichten. Alle verschillende overwegingen die volksvertegenwoordigers (moeten) maken kunnen op deze manier inzichtelijk worden gemaakt aan de burger. Ook is het belangrijk om het antwoord openbaar te publiceren, bijvoorbeeld hier op petities.nl, om te voorkomen dat hetzelfde antwoord vaker gegeven moet worden. Ontvangers van een petitie kunnen ook een e-mail sturen naar alle ondertekenaars als de petitie via deze website is ingediend.
HILVERSUM - Tros Radar heeft maandag 22 maart aandacht geschonken aan de MRSA-bacterie, ESBL en overmatig gebruik van antibiotica in de intensieve veehouderij. Aan het woord komen onder meer oud-minister Pieter Winsemius, Jorgen Lundt (VN Gezondheidsorganiastie), Roel Coutinho (RIVM) en Ludo Hellebrekers voorzitter van de KNMVD, de landelijke branchvereniging van dierenartsen.
Vanuit de intensieve veehouderij verspreidt een gevaarlijke bacterie zich onder de Nederlandse bevolking. Het gaat om MRSA, een bacterie die resistent is tegen antibiotica. Deze bacterie ontstaat in de intensieve veehouderij doordat daar erg veel antibiotica wordt gebruikt. Vee krijgt in Nederland meer antibiotica dan waar dan ook in Europa.Uit onderzoek blijkt dat 5 procent van de dierenartsen verantwoordelijk is voor het voorschrijven van 80% van alle antibiotica. Deze 5% ontving in 2008 uit de verkoop van antibiotica zo'n 285.000 euro per dierenartsenpraktijk. Een logische oplossing zou zijn om het verkopen en het voorschrijven van medicijnen te ontkoppelen. Klik: Uitzending risico's MRSA-bacterie (kies uitzending van 22 maart)
Kijk ook eens op http://www.zeropoverty.org.
Kijk ook eens op http://www.zeropoverty.org.