Nieuws

“Er voldoende ruimte om het belang van de opsporing af te wegen tegen het belang van de geheimhoudingsplicht. Als dit leidt tot een onbevredigend resultaat, kan een rechter deze belangen tegen elkaar afwegen.”

Parnassia

Bij de Haagse psychiatrische instelling Parnassia werden in 2007 twee lijken gevonden. De belangrijkste verdachte was een patiënt van de kliniek. Het dossier van de patiënt werd niet ter inzage aan de politie gegeven, waarna de rechter oordeelde dat Parnassia zich terecht beriep op het medisch beroepsgeheim. (Zorgvisie – Nico van Wijk)

https://www.zorgvisie.nl/hirsch-ballin-beroepsgeheim-arts-blijft-intact-zvs005427w/

Maar het mogelijk laatste puzzelstuk ontbreekt: informatie over de verdachte, patiënt van Parnassia. De GGZ-instelling wil die niet prijsgeven wegens de medische geheimhoudingsplicht.

Dit leidt tot frustratie bij de politie. „Het medisch beroepsgeheim weegt kennelijk zwaarder dan het oplossen van een zaak waarbij één of meer slachtoffers zijn gevallen”, stelt onderzoeksleider Gijs Folsche in de Korpskrant van Politie Haaglanden.

Deskundigen uit de medische wereld begrijpen de frustratie van de politie. Maar zij vinden het kwalijk dat de politie die frustratie via de media heeft geuit. „De politie probeert de wet te ondermijnen via de media. Daar maak ik me zorgen over”, zegt Marleen Barth, voorzitter van GGZ Nederland. „De politie moet haar taak uitoefenen binnen de grenzen van de wet, en in zo’n instelling gelden de grenzen van de wet. Namelijk dat privacygevoelige informatie niet naar buiten mag worden gebracht.” Als Parnassia de patiëntgegevens wel aan de politie had verstrekt, „kom je in een glijdende schaal terecht”, zegt Barth. „Een volgende keer wil een verzekeraar die gegevens ook wel hebben.”

De wet is duidelijk: opsporing is ondergeschikt aan het (medisch) beroepsgeheim. Artsen hebben zwijgplicht (tegenover iedereen) en verschoningsrecht (tegenover de rechter en politie). Maar als het maatschappelijk belang groot genoeg is kan de rechter beslissen dat artsen of instellingen informatie over patiënten beschikbaar moeten stellen voor opsporing.

Is het maatschappelijk belang in de ‘Parnassia-zaak’ groot genoeg? De politie vond van wel en vroeg via de rechter-commissaris of Parnassia de patiëntgegevens ter beschikking wilde stellen. De GGZ-instelling ging meteen in beroep bij de raadkamer. Die oordeelde dat Parnassia zich terecht beriep op geheimhouding. Het patiëntendossier bleef dus gesloten.

Wel kreeg de politie de tijdstippen waarop de verdachte zijn woning op het Parnassia-terrein verliet en wanneer hij weer terugkwam. „Maar wat wij wilden weten kregen we niet: in welke toestand verkeerde hij, wat voor kleren droeg hij?”, zegt een woordvoerder van de politie.

Sommige Kamerleden stelden de geheimhoudingsplicht naar aanleiding van ‘Parnassia’ ter discussie. „Voor de bühne”, zo omschrijft Arie Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter van artsenorganisatie KNMG, de reactie van de politici „Je moet niet voor een incident de wet veranderen.”

Een verzoek om de geheimhoudingsplicht open te breken komt vaker voor, zegt Nieuwenhuijzen Kruseman. Dat zo’n verzoek de raadkamer haalt, gebeurt „zo’n tien keer per jaar”. Die stemt volgens hem zelden toe. Dan is het meestal bij personen die zelf van een strafbaar feit worden verdacht en zich achter het verschoningsrecht verschuilen: artsen, apothekers, notarissen en advocaten. Zo kan de rechter beslissen een dossier openbaar te maken als een arts bij een operatie een cruciale fout maakte, bijvoorbeeld met de dood van een patiënt tot gevolg.

Dat het verzoek een derde betreft, in de ‘Parnassia-zaak’ een patiënt, is zeer uitzonderlijk. Wil de politie deze zaak nog oplossen, dan zal het met nieuwe feiten moeten komen. Dat is lastig zonder de patiëntgegevens. En zo is het, volgens een nabestaanden, een kip en ei-kwestie. „De politie moet eerst bewijzen dat die patiënt de moord heeft gepleegd.”

De nabestaanden van Mark de Vries, wiens lichaam in december 2007 samen met dat van zijn moeder levenloos werd aangetroffen in een sloot op het terrein van Parnassia, zijn gefrustreerd over de rol van de psychiatrische instelling. De beste vriend van De Vries, Arjan Gittenberger, en de vriendin van de overledene Helen Sturm vertellen hun verhaal in een kamer op een Leids bedrijventerrein.

Ze hebben veel vragen. Wat is er met hun vriend en zijn moeder gebeurd? Waarom heeft Parnassia geen maatregelen, zoals cameratoezicht, genomen na de dood van de eerste vrouw in november 2007? En na de dood van hun vriend en zijn moeder, een maand later? De vierde dode werd in april 2008 gevonden in een sloot grenzend aan het Parnassia-terrein. Gittenberger en Sturm denken aan een seriemoordenaar. Ook de politie vermoedt een verband tussen de doden, maar heeft dat niet hard kunnen maken.

De belangrijkste vraag voor het tweetal is: waarom werkt Parnassia nauwelijks mee aan het onderzoek? Gittenberger hecht veel waarde aan de medische geheimhoudingsplicht, maar hij vraagt zich af waar dat begint. „Ik begrijp dat ze niets willen vertellen over de geestelijke toestand van patiënten. Maar ik snap niet dat ze geen details die daar niets mee te maken hebben, zoals welke kleren ze droegen, willen geven.”

https://www.nrc.nl/nieuws/2009/02/07/medisch-beroepsgeheim-is-heilig-ook-als-patient-verdachte-11680487-a1043148

De instelling weigerde de politie het patiëntdossier van een van moord verdachte patiënt te laten inzien. De rechter stelde in hoger beroep Parnassia in het gelijk.

Afwegingen Parnassia vindt dat ze imagoschade lijdt door de berichtgeving en wil daarom uitleg geven. Parnassia zegt volledig te hebben meegewerkt aan het politieonderzoek. “Hierbij is voortdurend een afweging gemaakt tussen plichten en verantwoordelijkheid: de plicht om de politie bij haar onderzoek behulpzaam te zijn enerzijds; de plicht om het beroepsgeheim te bewaren anderzijds. Na zorgvuldig onderzoek is besloten het dossier niet te openen.”

Reconstructie In december 2007 werden twee dode lichamen aangetroffen in een sloot op het Parnassia-terrein in Den Haag. Later werd ook het dode lichaam aangetroffen van een andere patiënt in een sloot op hetzelfde terrein. De politie heeft direct een uitgebreid onderzoek ingesteld.

Dossier Na enkele maanden kregen rechercheurs een psychiatrische patiënt in het oog als verdachte. De politie was ervan overtuigd dat zijn dossier cruciale informatie bevatte. Parnassia heeft hen meegedeeld daarvoor toestemming te moeten hebben van de betrokkene. De politie liet hierop weten dat het openbaar ministerie verbiedt de patiënt om toestemming te vragen, aldus Parnassia. Vervolgens is Parnassia nagegaan of er gronden waren om het beroepsgeheim te doorbreken. “De conclusie was dat dit in onvoldoende mate het geval was. Het dossier is dus niet ter inzage gegeven.

Hoger beroep De politie heeft vervolgens de rechter ingeschakeld en kreeg in eerste instantie toestemming om het dossier te openen. Parnassia ging in hoger beroep. Uiteindelijke kwam de rechter tot het oordeel dat Parnassia zich terecht beriep op het verschoningsrecht en dat het dossier niet ter inzage van de politie komt.

https://www.skipr.nl/actueel/id366-parnassia-maakte-afweging-beroepsgeheim-en-politieonderzoek.html