Updates

Goed nieuws dus! Wij wachten in spanning op het vervolg.

Lees meer over de het bezoek van de burgemeester en de stand van zaken op de kwekerij in het artikel dat Marieke Verbiesen schreef voor Nieuwe Oogst.

van Meenen, C.J.L. van Dam, M. van Nispen en K.M. Buitenweg.

https://www.tweedekamer.nl/debatenvergadering/commissievergaderingen/details?id=2020A05882

woensdag een overleg te regelen met de verantwoordelijke wethouder, leden van de Dorpsraad en van de Milieu en Heemkunde Vereniging en ondergetekenden.

Over het verloop van dit gesprek houden wij jullie op de hoogte.

Bedankt voor ieders inzet, Marc Hendrikx en Mirjam Kruip

Jaime, vierdejaarsstudent geneeskunde, was een van de duizenden studenten die opgeroepen waren voor een landelijk deur-aan-deuronderzoek naar covid-19-achtige symptomen op plaatsen waar kwetsbare mensen wonen. Een uitzonderlijke maatregel in een uitzonderlijk land… Gevraagd naar de motor achter zoveel activiteit om corona buiten de deur te houden was het antwoord simpel: ik weet dat hun leven hiervan af kan hangen.

Het aantal mensen dat in Cuba aan covid-19 overleden is, bedraagt volgens WHO-cijfers 3 procent van dat van ­Nederland (zie tabel). Hoe pakken ze dat aan? En kunnen wij er misschien iets van opsteken?

Als verklaring voor het verschil ligt voor de hand dat er in Nederland 4 procent méér 65-plussers zijn dan in Cuba. En dat een eiland als Cuba gemakkelijker te isoleren is dan Nederland. Cuba telde 23 weken na de uitbraak 88 coronadoden. Op een naburig eiland – de Dominicaanse Republiek, even dichtbevolkt als Cuba – waren dat er na ongeveer dezelfde periode echter 1489. We moeten dus nog op zoek naar andere verklaringen.

Wijkepidemioloog als boegbeeld

Bij de Cubaanse aanpak valt een aantal verschillen op met Nederland die mogelijk aan het goede resultaat bijgedragen hebben. Het belangrijkste lijkt dat het zorgstelsel gebaseerd is op preventie tot in de vezels van de samenleving; met de wijkepidemioloog als boegbeeld en een ervaren centrale regie2. Het stelde de Cubaanse overheid in staat om vanaf de eerste coronabesmettingen snel en gecoördineerd een vooraf vastgesteld wetenschappelijk plan uit te voeren, én om bij te sturen zoals bij de opflakkering van het virus in Havana. Zonder de afstemmingsproblemen die we in ­Nederland kennen, zoals een door marktwerking gesegmenteerde eerste lijn en deels geprivatiseerde laboratorium­infrastructuur. Maar mét extra druk om ziekenhuisopname van mensen te voorkómen vanwege een continu dreigend tekort aan beademingsapparatuur.

Bij nationale spoedgevallen is de eerste klap een daalder waard: dat weten ze in Cuba als geen ander, door ervaring met orkanen in eigen land, de recente verscherping van de ruim zestig jaar bestaande economische blokkade door de VS, en een decennialang trackrecord van inter­nationale spoedhulp. Als voorbeeld van dat laatste stuurde Cuba in april zijn befaamde internationale medische brigade, ditmaal bestaande uit 52 artsen en verpleegkundigen, naar de door corona getroffen Italiaanse provincie Lombardije. Vanaf de uitbraak in Wuhan werd er al gewerkt aan een versterking van het Nationaal Programma Longziekten, training van zorgpersoneel, inrichting van quarantaineruimten en uitbreiding van labfaciliteiten voor moleculaire diagnostiek. Dit laatste flink beperkt door geldgebrek. Er kwam een cursus op tv en internet om zelf mondkapjes te gaan maken en op 30 januari – de dag dat de WHO covid-19 als inter­nationaal spoedgeval bestempelde – was de Cubaanse president op tv om zijn volk voor te bereiden. Die notie was in Nederland niet aanwezig: pas op 16 maart, tweeënhalve week na de eerste covid-19-besmetting, verscheen premier Mark Rutte op tv en sprak hij over groepsimmuniteit en eigen verantwoordelijkheid. Ondanks een alarmerend rapport met andere ­adviezen van de WHO op 28 februari. 3

Opsporen, testen en quarantaine

Gealarmeerd door een in China geconstateerde snelle verspreiding en een Case Fatality Rate van 8 procent bij 70-plussers trok de Cubaanse regering al dagen vóór de eerste aangetoonde coronabesmetting alles uit de kast: op vrijwillige basis gingen studenten geneeskunde, artsen, wijk­verpleging en de eerder speciaal getrainde vrijwilligers deur aan deur in kwetsbare gebieden voor een massale face-to-face­opsporing van corona-achtige symptomen.4,5 Bij positieve bevindingen volgde verplichte quarantaine op speciaal daarvoor ingerichte plekken en een PCR-test. Als die positief was, volgde ziekenhuis­opname gevolgd door contactopsporing en op basis van epidemiologische ver­denking (contact met positief geteste of inreizende mensen): thuisquarantaine. Volgens officiële bronnen verbleven elf dagen na het eerste coronageval 1600 mensen in quarantainecentra en 37 duizend mensen in thuisquarantaine onder de hoede van huisarts en wijkverpleging. Er kwam een mondkapjesplicht in openbare ruimten, thuisblijfplicht voor kwetsbare mensen, voorzieningen voor thuiswerk, garanties voor werk en sociale bijstand. En boetes voor overtredingen. De grote doktersdichtheid, de sociale druk en de belangrijke plaats voor ethiek in alle medische opleidingen hielpen bij deze logistieke operatie. Deze rigoureuze en vroege maatregelen lieten weliswaar weinig ruimte voor eigen verantwoordelijkheid maar werden door WHO en de bevolking ondersteund.3,6 Ondanks het feit dat er na medio april voedselschaarste ontstond waardoor basisvoedsel op de bon moest. Een erfenis van een te trage ontwikkeling van de landbouw en de ­verscherping van de VS-blokkade gedurende de coronacrisis. In augustus bleek vooral in Havana die steun tanende en moest de regering herhaaldelijk en nadrukkelijk oproepen zich aan de corona-‘etiquette’ te houden.

Zuinigheid

Cuba is een land met schaarse middelen. Een PCR-test kost tussen 50 en 100 ­Amerikaanse dollar, dus was zuinigheid geboden en werkte men met een door de WHO geadviseerd PCR-testprogramma. Hierbij test je dagelijks zóveel dat maximaal één op de tien testen positief is, én blijft. De PCR-test signaleert ook mensen mét corona maar zonder symptomen. Als je het goed doet, meet je dus ook de impact van asymptomatische verspreiders (recentelijk geschat op 20 tot 30 procent van het totaalaantal mensen met corona). Dit was misschien ook een goed idee geweest voor Nederland, waar het test­beleid vooral bepaald werd door marktaanbod. Vergelijking van testtempo tussen Cuba en Nederland of andere landen, kan via de website Our World Data.7

Gedurende de pandemie is de inzet van geneesmiddelen in Cuba groot: zestien verschillende soorten waaronder antiretrovirale en afweerversterkende. Ze zijn vooral bestemd voor ernstig zieke mensen; sommige dienen als preventie. Eind augustus werd bekend dat men ook bezig is met de ontwikkeling van vier vaccins. Het merendeel van de geneesmiddelen maakt Cuba zelf in een cluster zeer geavanceerde farmaceutische onderzoeksinstellingen- en productiebedrijven in Havana. Met als criterium ‘maken wat nodig is’ wordt hoogwaardige medicatie op grote schaal en tegen zeer lage kostprijs geproduceerd. Bij gevorderde covid-19-infecties gebruikt men lopinavir-achtige blokkers van virusrijping (CIGB-258 en -325) en bij beginnende infectie de afweerstimulator interferon-alfa-2b. Beide middelen blijken veilig en bij CIGB-325 treedt in kleinschalige trials zowel klinische als röntgenologische verbetering op. Grotere onderzoeken naar het effect laten zowel positieve als negatieve resultaten zien.8 De positieve bijdrage van deze voor onze begrippen nogal ruime inzet van medicatie aan het lage aantal Cubaanse coronadoden is nog niet bekend.

Niet de laatste

De Cubaanse centraal geleide economie, gemeenschapscultuur met bijbehorende waarden, sociale druk en de weinig gedifferentieerde pers roepen bij velen van ons soms vragen op. Toch kan bestudering van de Cubaanse gezondheidscrisisaanpak voor ons op een aantal punten interessant zijn. Public health klopt dit jaar immers nadrukkelijk aan ieders deur. En blijkt een noodzakelijk én leuk onderdeel van onze zorg. Noodzakelijk, want covid-19 is niet de laatste pandemie, en wat te ­denken van die stille pandemie van cardio­metabole ziekten?

auteurs

Paul Jonas, oud-huisarts, docent LUMC, interuniversitair stagecoördinator voor Cuba

Voetnoten

1. https://covid19.who.int/region/euro/country/nl en https://covid19.who.int/region/amro/country/cu
2. Medisch Contact, september 2013, Leren van de Cubaanse gezondheidszorg
3. World Health Organization. Report of the WHO: China joint mission on coronavirus disease 2019 (COVID-19): 16-24 February 2020. Geneva:World Health Organization; 2020. P 19 en 20.
4. Zhonghua Liu Xing Bing Xue Za Zhi : The epidemiological characteristics of an outbreak of 2019 novel coronavirus diseases (COVID-19) in China. Epidemiology Working Group for NCIP Epidemic Response, Chinese Center for Disease Control and Prevention 2020 Feb 10 ;41(2):145-151. (samenvatting in JAMA February 24, 2020 door Wu en McGoogan)
5. Zhang, Y.,2020. The epidemiological characteristics of an outbreak of 2019 novel coronavirus diseases (COVID-19) in China. China CDC Weekly Report 41, 145-151
6. Acosta,N., Marsh, S., Closing in on all sides: Cuba nears declaring coronavirus victory https:www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-cuba/closing-in-all-sides-cuba-nears-declaring-coronavirus-victory-idUSKBN23G024
7. zie in de link hieronder: “The scale of testing compared to the scale of the outbreak” Hier zijn ook coronagevallen cumulatief (of andere vergelijkende of in de tijd lopende plaatjes te zien) https://ourworldindata.org/coronavirus/country/cuba?country=CUB~NLD~DOM~JAM#cumulative-confirmed-cases-how-rapidly-have-they-increased-compared-to-other-countries
8. Efficacy and safety of antiviral treatment for COVID-19 from evidence in studies of SARS-CoV-2 and other acute viral infections: a systematic review and meta-analysis, Wei Liu et al. In CMAJ July 06, 2020 192 (27) E734-E744; https://www.cmaj.ca/content/192/27/E734

Deze toevoeging kan de initiatiefgroep zien als een concreet gevolg van hun inspanningen! - De wethouder wil vervolgens de vaart erin houden door in hetzelfde jaar Gedeputeerde Staten van de Provincie Utrecht te verzoeken om de rode contour te verruimen, zodat woningbouw op deze locatie(s) ook mogelijk wordt gemaakt. - Het is evenwel duwen en trekken. Binnen de rode contour heeft de gemeente meer af te dwingen (30% betaalbaar) dan erbuiten. Het is fijn dat inwoners mee duwen!

REACTIE PETITIONARIS

De door ons opgestarte petitie is in totaal 514 keer ondertekend! Daar zijn we uiteraard heel blij mee! Dank aan allen die de petitie ondertekend hebben. Het is een steun in onze rug en een duidelijke boodschap aan de Houtense politiek: (ex-)Schalkwijkers staan achter het verzoek om in Schalkwijk op korte termijn betaalbare woningen te realiseren voor starters, jonge gezinnen en senioren. De petitie is op 4 november via MS teams digitaal aan wethouder Hilde de Groot overhandigd. Op verzoek van de gemeente is het overhandigen nog eens dunnetjes overgedaan in de vlog van de wethouder. Zo krijgt de petitie de aandacht die het verdient.