Eén conclusie is dat hij niet helemaal "raak" is doordat het bijvoorbeeld ook huisdieren treft als het letterlijk zou worden opgevat.

In het vorige nieuwsbericht legde ik uit hoe het zit met biowapens/agentia, en langs dat pad heb ik LNV aan het werk gezet. Hun business-as-usual reactie stelt me niet gerust en dus stuur ik aan op een rechtszaak. Volgens mij wordt het Internationale Verdrag op Biologische Wapens niet goed uitgevoerd in Nederland, en dat behoeft een correctie.

Die correctie zal dan ook uitwerken op de manier waarop we in Nederland met dieren omgaan; mijn stellingname is dat die altijd zo gehouden moeten worden dat ze van nature fit en gezond zijn.

Qua vaccinaties komt het op een betere balans uit; er moet worden gekeken naar het zoönotische risico. Wel tegen rabiës maar geen antibiotica om dieren efficiënter vet te mesten met MRSA als bijproduct, zeg maar.

Het verbod gaat over de ontwikkeling (inclusief evolutie), de productie (inclusief vermeerdering in een dier), het in voorraad hebben en verwerven van biologische agentia. De enige situatie waarin zulks is toegestaan is als er een expliciet verdedigend, profylactisch of ander vreedzaam doel achter steekt. Dat is niet het geval met ziektekiemen uit de intensieve veeteelt (er is geen doel voor de ziektekiemen, en het hele proces is onmogelijk als vreedzaam te verdedigen -- daarvoor veroorzaakt het te veel ophef).

De manier waarop het verdrag dit verbiedt is door van elk ondertekenend land (en dat zijn praktisch alle) te verlangen dat ze in hun jurisdictie alles doen wat nodig is om deze zaken te verbieden en verhinderen. Nederland heeft maar een deel van het internationale verdrag tegen biologische wapens omgezet in een uitvoeringswet. Dat betekent dat onze overheid nog niet alle verplichtingen heeft doorgevoerd die bij de uitvoering van dit verdrag horen. Ik vermoed dat dit in veel meer landen speelt.

5 Weken geleden heb ik LNV verzocht de wetgeving uit te breiden om aan het internationale verdrag te voldoen. Daarmee wil ik ze uitlokken een afwijzende beslissing te nemen, vermoedelijk onderbouwd met de redenatie achter de uitvoeringswet. Die zegt namelijk dat het wel goed genoeg is zonder vergunningenstelsel. Dat heeft alleen wel tot gevolg gehad dat in veehouderijen dingen gebeuren die microbiologen, door hun grondige kennis van zaken, nooit buiten een hermetisch afgesloten lab zouden doen. De losse gang van zaken in de Nederlandse uitvoeringswet is ontstaan rond 1980, toen infectieziektes praktisch uitgebannen waren, en dus geen (politieke) reden tot zorg gaven. Nu is die situatie heel anders.

De ziektekiemen uit intensieve veelteelt zijn pas later ontstaan, en je kunt ze gestaag zien stijgen als je in CBS statline de infectiedoden sinds 1980 in een grafiek laat tekenen. Ga je tot 1900 terug dan kun je ook zien hoe dit probleem eerst dankzij hygiëne en antibiotica enorm zijn teruggebracht, wat de relaxte houding in 1980 begrijpelijk maakt. De laatste 40 jaar verliezen we echter stelselmatig terrein, en dat komt bijna alleen door onze onnatuurlijke omgang met dieren.

Ziektekiemen en hun evolutie in intensieve veeteelt vallen glashelder onder de definitie van biologische agentia, maar worden niet verboden, laat staan verhinderd, onder de uitvoeringswet in Nederland. Dit betekent dat op elke afwijzende beslissing op mijn LNV-verzoek sowieso redenatiefouten kunnen worden gevonden die een vervolg als bezwaarprocedure kunnen voeden. De redenatiefouten zullen zitten in de omzetting van het internationale verdrag naar de Nederlandse uitvoeringswet. De discussie loopt dan waarschijnlijk uit op een juridische kwestie (welke regels gaan voor?) en wordt vroeg of laat doorgezet naar een beroepsprocedure bij de bestuursrechter. Een rechter doet uitspraken op grond van de logica van wetten en jurisprudentie, waarbij ruimte voor interpretatie door een rechter wordt gewogen op grond van maatschappelijke ontwikkelingen, ook als die een huidige werkwijze torpederen. Een rechter zal, binnen de grenzen van de wet, altijd naar redelijkheid besluiten. De partijen (in dit geval burgers, bedrijven en de overheid) hebben het daar maar mee te doen, want de rechter bepaalt de balans tussen de verschillende belangen.

Het interessante is dat bijna elk land hetzelfde verdrag heeft ondertekend, en dat daarin voorzieningen zijn getroffen waarmee landen elkaar kunnen wijzen op tekortkomingen in de naleving. Ofwel, dit kan het begin zijn van een heel andere omgang met dieren over de hele wereld. Een verandering die achteraf bezien logisch zal lijken, maar wel van mensen verlangt om andere gewoontes te ontwikkelen. Niet 21 maaltijden met vlees en kaas per week, bijvoorbeeld. Smakelijke alternatieven zat, maar het was nooit nodig hierover na te denken. Nou ja, het moet er toch eens van komen denk ik, de tegendruk is zo groot dat het linksom of rechtsom zal barsten. Minder mensen of minder consumptie per persoon, dat zijn ongeveer de opties die we hebben. Conserveren van wat we nu doen is onmogelijk, want we verbruiken veel meer dan wat de Aarde ons kan leven, en Nederland zit ook nog eens ver boven het wereldgemiddelde.

We zien wel vaker dat de overheid op rechtszaken aanstuurt. Ik vind dat enigszins ondankbaar, maar ik snap wel dat een ambtenaar andere prioriteiten toekent aan de uit te voeren regels. Daarin zijn opvattingen van een burger ondergeschikt aan politieke besluiten en wetten, en die zijn weer ondergeschikt aan uitspraken van een rechter. Het idee van een bestuursrechter is dat de verhoudingen ten gunste van burgers kunnen worden bijgesteld in gevallen waarin dat redelijk is. Dat is de trias politica in vol ornaat.

Uiteindelijk zijn het wel de politici die wetten opstellen om te voldoen aan de algemene eisen die een rechter oplegt. Dat voorkomt dat de rechter absolute macht krijgt, en zo blijft de macht in balans. Ik heb in mijn verzoek aan LNV suggesties gedaan voor een oplossing die voor iedereen beter uitpakt, zowel voor burgers (betere gezondheid, goedkopere plantaardige voeding doordat het inefficiënte pad via dieren terugloopt) als voor boeren (kleinschaliger, minder productie tegen een hogere marktprijs, daardoor meer zekerheid van voortbestaan en minder risico op verplichte ruimingen). Ik heb als haalbaarheidstoets een aanzet gemaakt voor een vergunningenstelsel dat stabiele processen zoals yoghurt en bierbrouwen vergunningsvrij houdt, maar dat dingen die nu problemen veroorzaken aan een vergunningsplicht onderwerpt, en de noodzaak om verantwoording af te kunnen leggen op basis van methodes van bewezen veiligheid, lettend op dingen als schaal, intensiteit en vaccinatiebeleid. Het zal me niet verbazen als alles soepeler werkt naarmate het dichter bij natuurlijke principes blijft, maar het kan best dat onderzoek manieren vindt om veilig intensief te werken. Overigens wil ook LNV op termijn kleinere duurzame cycli voor alle resources, of het nou stikstof, mest of water betreft. Ze noemt in haar toekomstvisie Permacultuur en Agroforestry als voorbeelden. De toegevoegde waarde van strakkere naleving van het verdragen tegen biologische wapens introduceert nieuwe spelregels met een bijbehorende marktwerking, en de hogere bedrijfszekerheid voor boeren lijkt me alleen maar gunstig bijdragen aan zo'n toekomstplan.

De taak voor de overheid zal zijn om die nieuwe spelregels op te stellen. Dat kan enerzijds van politici gevraagd worden via petities, en anderzijds kunnen randvoorwaarden worden gesteld vanuit het bestuursrecht. Ik denk dat die routes elkaar versterken.

Dat zie je bijvoorbeeld ook bij ophokplicht, want daar loeren de gevaren voor besmetting niet.

Huisdieren en hobbydieren zijn in principe gezond als ze goed behandeld worden. Het gevaar van een microbieel nieuwe niche schuilt hem in massaliteit en dierhouderij in slechte gezondheid.