Alleenstaanden die met anderen de kosten zouden kunnen delen hebben vaal veel minder deelbare kosten dan de Rijksoverheid veronderstelde. Zie hier voor het onderzoek van Regioplan. Men had het onderzoek uitgevoerd in opdracht van de gemeente Amsterdam. Hieraan kunnen wij toevoegen, dat al langer het vermoeden bestond dat de berekeningen verkeerd waren. In verschillende rechtszaken is hierop gewezen. De Memorie van Toelichting op de kostendelersnorm verwijst naar berekeningen van het CBS uit 2009 maar die zijn echter onvoldoende specifiek en gaan voornamelijk over de kosten van levensonderhoud van gezinnen met kinderen en niet om de groep waar het bij de kostendelersnorm om draait. De conclusie is dat de Rijksoverheid op ondeugdelijke gronden de kostendelersnorm heeft ingevoerd. Hier kan nog aan worden toegevoegd, dat gemeenten heel verschillend omgaan met de toepassing van de kostendelersnorm. Wanneer sprake is van een commerciele onderhuur is geen sprake van de kostendelersnorm. Gemeenten interpreteren heel verschillend wat commerciele onderhuur is. Sommige gemeenten hanteren een huurnorm van 400 of 600 euro. Daar beneden is de kostendelersnorm in die gemeente van toepassing. De wetgever heeft veel rechtsondezekerheid geschapen en het erg moelijk gemaakt.

De Bijstandsbond heeft een petitie lopen tegen de kostendelersnorm.

Voor meer informatie: Bijstandsbond 020-6898806

De zaken waren aangebracht door verschillende advocaten. De 13 uitspraken zijn alle te vinden op Rechtspraak.nl. De Centrale Raad verwijst naar de wet en de memorie van toelichting met oa het argument dat het sociaal zekerheidsstelsel betalbaar moet worden gehouden. De Centrale Raad zegt verder dat ze niet mogen toetsen aan redelijkheid en billikheid, de wet is de wet. Maar dat is helemaal niet waar. Ze mogen toetsen aan artikel 34 van de Algemene Wet Bestuursrecht. De redelijkheidstoets zit verweven in dit artikel. Het onderscheid tussen een kostendeler en het voeren van een gezamenlijke huishouding is vaag is geworden. Advocaten hadden aangevoerd, dat de norm toeziet op het kunnen delen van de kosten van bewoning. Nee, zegt de Centrale Raad, het ziet toe op alle algemene kosten van levensonderhoud. Daarmee is onduidelijk geworden wat het verschil is tussen het voeren van een gezamenlijke huishouding en het van toepassing zijn van de kostendelersnorm. Juridisch gezien heeft de Centrale Raad zich op een hellend vlak begeven waarbij de rechten van bijstandsgerechtigden steeds verder worden uitgehold en de samenlevingsnorm steeds meer van toepassing is. Wanneer er sprake is van een gezamenlijke huishouding heeft betrokkene die nu door de kostendelersnorm 20% minder uitkering ontvangt, in sommige gevallen helemaal geen recht op een uitkering of recht op een nog lagere uitkering. Zie hier het persbericht van de Centrale Raad. https://www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Centrale-Raad-van-beroep/Nieuws/Paginas/Bijstand-mag-worden-verlaagd-bij-deling-van-kosten.aspx Helaas heeft de Centrale Raad nog geen uitleg gegeven over enkele belangrijke begrippen zoals wat een commerciele prijs wanneer iemand een kamer onderhuurt. Wanneer er sprake is van commerciele onderhuur is de kostendelersnorm niet van toepassing.

Een groep die onder andere bijzonder zwaar door de kostendelersnorm wordt getroffen en waarbij de mensen in deze groep beneden het bestaansminimum kelderen is de groep migranten ouder dan 65 jaar met het gezin in het land van herkomst die een onvolledige AOW, geen pensioen en een aanvullende AIO uitkering hebben. Deze mensen werden tot voor kort gezien als alleenstaande, waardoor zij recht hadden op een bestaandsminimum van 70% van het minimumloon. Het gezin in het land van herkomst heeft vaak geen eigen inkomen. Door een wetswijziging in de AOW, die bij de invoering weinig stof heeft doen opwaaien, worden deze migranten plotseling beschouwd als samenwonenden. Ook al leven ze duurzaam gescheiden van hun gezin in het land van herkomst. Dit betekent, dat niet de norm van 70% wordt gehanteerd bij de bepaling van de AIO aanvulling, maar de norm van 50%. Velen gaan er daardoor sterk op achteruit of verliezen zelfs geheel de AIO aanvulling. Reeds op 30 november 2012 hebben het Komitee Marokkaanse Arbeiders Amsterdam tezamen met Marokkaanse Raad Oost, stichting Aknarij, SMN, Mobin en de Bijstandsbond een conferentie georganiseerd over het AOW-tekort van migranten met een AIO aanvulling waarbij de extreme armoede waarin mensen uit deze groep soms moeten leven werd geinventariseerd, samen met oa FNV rechtszaken werden gevoerd en geprotesteerd werd bij de politiek. Ook andere organisaties hebben door de jaren heen op deze problematiek gewezen. Nu is dit zelfs tot staatssecretaris Klijnsma doorgedrongen en heeft zij mondjesmaat 7 miljoen euro uitgetrokken om in de meest schrijnende gevallen de gemeente de mogelijkheid te geven bijstand te verstrekken. Deze druppel op de gloeiende plaat zal de situatie niet veranderen. Dat migranten ouder dan 65 jaar met het gezin in het land van herkomst niet meer worden gezien als alleenstaanden blijft in stand

De kostendelersnorm houdt in dat bij uitkeringsgerechtigden de bijstand, Wajong, of WAO-uitkering wordt verlaagd als er meer mensen in een huis komen wonen. Want, zo redeneert de overheid, als er meer personen in een woning wonen, kunnen de woonkosten gedeeld worden en daardoor kan de uitkering omlaag.

Maar er kwamen al snel signalen dat een grote groep mensen onevenredig hard werd getroffen, vooral bij de Daklozenvakbond. Daar zag men ineens een grote stijging van aanvragen van postbussen omdat vrienden of familie waar de daklozen voorheen stonden ingeschreven, nu werden gekort op hun uitkering.

Ook mantelzorgers kwamen in de problemen. Een man die een ernstig zieke vriendin, die nog maar één long heeft en op krukken loopt, wilde helpen door haar tijdelijk in huis te nemen, zag daar toch maar van af vanwege de gevolgen voor zijn uitkering. Meer mantelzorgers komen door de wet in moeilijkheden. Of de zoon die met ernstige psychiatrische problemen weer bij zijn vader ging wonen waardoor de vader in zijn uitkering werd gekort en nu de huur niet meer kan betalen. Het Groot Maatschappelijke Opvang (MO) en ggz-overleg overhandigden enige tijd geleden samen met Cliëntenbelang Amsterdam een zwartboek vol schrijnende verhalen aan wethouder Vliegenthart van de gemeente Amsterdam.

„Ik moet me als wethouder aan de wet houden, maar ga zeker kijken hoe we maatwerk kunnen leveren om deze mensen financieel te compenseren. Ik twijfel oprecht of Den Haag zich wel realiseert dat het een onwerkbare wet is. Terwijl de wet bedoeld is als bezuinigingsmaatregel.” Vliegenthart heeft de afgelopen tijd met staatssecretaris Klijnsma de problemen besproken.

Nu gaat ook de Centrale Raad uispraken doen in 8 zaken tegelijkertijd, die alle 8 gaan over schrijnenende situaties. De zaken zijn aanhangig gemaakt door verschillende advocaten, waaronder de advocaten van de Bijstandsbond. De uitspraken worden 1 november gedaan en staan waarschijnlijk 2 november op Rechtspraak.nl

Voor meer informatie:

Bijstandsbond 020-6898806 info@bijstandsbond.org