's Avonds worden alle stemmen handmatig geteld in stembureaus en de totalen opgeschreven in een proces-verbaal. De processen-verbaal worden naar de burgemeester gebracht. Vervolgens typen ambtenaren de processen-verbaal over in een computerprogramma (genaamd Ondersteunende Software Verkiezingen 2020). Wanneer dat klaar is wordt de uitslag geprint. Deze uitdraai wordt door de burgemeester ondertekend en is daarmee definitief in een gemeente. De Kiesraad*, het ministerie van Binnenlandse Zaken (BZK) en gemeentes vinden het niet nodig om de totalen op de verschillende niveaus te verifiëren, bijvoorbeeld door handmatig stemtotalen uit processen- verbaal bij elkaar op tellen en het resultaat te vergelijken met de uitslag die door de computer werd berekend. Terwijl alleen op die manier mogelijke hacks en manipulaties aan het licht komen. Een belangrijke reden waarom de Kiesraad en BZK het niet nodig vindt om ook handmatig op te tellen is dat de optelcomputers niet op internet zijn aangesloten. Buitenlandse inlichtingendiensten hebben echter geavanceerde hackmogelijkheden, veel budget, en goed doordachte plannen om zelfs toegang tot de meest afgeschermde militaire computernetwerken te krijgen als ze dit echt willen. Buitenlandse inlichtingendiensten beschikken over de technische vaardigheden om de uitslag te beïnvloeden door bij de gemeentes in te breken. Daarnaast bestaat altijd de mogelijkheid dat een opportunistische, afgeperste of omgekochte gemeentelijke systeembeheerder eigenhandig en ongezien de software op de optelcomputers aanpast om met de uitslag te frauderen. Stichting Tegen Hackbare Verkiezingen is van mening dat computers niet veilig genoeg zijn om erop te vertrouwen bij een verkiezing, rekening houdend met mogelijke dreigingen en de ongekende impact van een gehackte verkiezing. Computers kunnen worden gehackt, zeker als de belangen groot zijn. Een verkiezing hoort zo transparant, robuust en weerbaar te zijn dat deze bestand is tegen externe inmenging (zelfs als het gaat om buitenlandse inlichtingendiensten), maar ook tegen inmenging van binnenuit. Om twijfel over de uitslag weg te nemen moet onafhankelijke verificatie van de resultaten verplicht worden. De kosten om de optelling te verifiëren, bijvoorbeeld door handmatig op te tellen of te laten verifiëren door derden, vallen in het niet bij de totale kosten en impact van een gehackte verkiezing. Het is dan ook een no- brainer om deze maatregel door te voeren. De stichting wil dat een verificatie van de computeruitslagen wordt ingevoerd, zodat onze democratie weerbaar wordt tegen hedendaagse dreigingen en risico's.

Ook maakt de tijdelijke wet het mogelijk om stembureaus in te stellen in zorginstellingen die alleen toegankelijk zijn voor de bewoners of bezoekers van die instellingen.

Minister Ollongren: ”De gevolgen van de corona pandemie zijn groot. Bij de voorbereiding van de komende verkiezingen hebben we te maken met de maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Er komt veel op de gemeenten af. Samen met de betrokken partijen werken we aan maatregelen om deze verkiezingen goed en veilig te organiseren. Dit wetsvoorstel is nodig om te zorgen voor veilige verkiezingen.”

Stemlokalen Dit wetsvoorstel maakt duidelijk hoe de stemlokalen moeten worden ingericht. Zo moet iedereen in het stemlokaal zich houden aan de 1,5 meter. Tussen stembureauleden en kiezers komen kuchschermen. Het tellen van de stemmen kan op een andere plek, als omstandigheden het niet toestaan om bij het tellen de 1,5 meter in acht te nemen in het stemlokaal. Ook wordt geregeld dat gemeenten stemlokalen kunnen inrichten op locaties die alleen toegankelijk zijn voor degenen die daar wonen of verblijven. Denk aan verpleeg- en verzorgingstehuizen.

Verder is het belangrijk dat gemeenten voldoende stemlokalen beschikbaar stellen, door de maatregelen zijn er veel stemlokalen nodig om kiezers hun stem uit te kunnen laten brengen.

Stembureauleden Het stembureau krijgt er taken bij. Zo ontvangt een stembureaulid bij de ingang de kiezers en wijst hen op de gezondheidsregels om hun handen te desinfecteren, de aangegeven looproute te volgen en 1,5 meter afstand te houden. Daarom gaan alle stembureaus van minimaal 3 naar 4 leden.

Eind november/begin december zal een campagne van start gaan om stembureauleden te werven.

Stemmen per volmacht Kiezers krijgen thuis de vragen van de gezondheidscheck, gebaseerd op het RIVM. Als de kiezer een of meer vragen met JA beantwoordt, kan hij niet naar het stemlokaal om te stemmen. Deze kiezers kunnen een volmacht geven aan een andere kiezer. Dat kan ook op de verkiezingsdag zelf nog. Bij de Tweede Kamerverkiezing wordt het volmachtsstemmen tijdelijk makkelijker gemaakt. Kiezers kunnen éénmalig 3 machtigingen aannemen. Het wordt mogelijk gemaakt dat de gemeenten bij de Tweede Kamerverkiezing een schriftelijke volmacht langs de elektronische weg versturen.

Inwerkingtreding Het streven is dat deze tijdelijke wet ingaat voor de herindelingsverkiezingen die op 18 november a.s. zijn gepland in een aantal gemeenten. De Tweede Kamer zal het wetsvoorstel nu behandelen. Daarna gaat het voorstel nog naar de Eerste Kamer voordat de wet in werking kan treden.

Omdat de exacte corona-omstandigheden onzeker zijn, wordt nog verder nagedacht over maatregelen die wenselijk zouden kunnen zijn voor de Tweede Kamerverkiezing. De minister zal begin november het parlement informeren of het nodig is een vorm van briefstemmen in te voeren bij de Tweede Kamerverkiezing.

Komende verkiezingen 21 oktober a.s. staat de verkiezing voor de eilandsraad van Sint-Eustatius op de agenda. De herindelingsverkiezingen in het kader van de samenvoeging van de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum en de splitsing van de gemeente Haaren zijn op 18 november. Begin volgend jaar, 17 maart 2021, vindt de verkiezing plaats van de leden van de Tweede Kamer.

Het wetsvoorstel staat op de website van de Tweede Kamer.