En wat de ene microbe uitscheidt kan als voeding dienen voor een volgend microbesoort. Hoe beter dit werkt, hoe meer de microbes kunnen groeien; zo vormt zich een op die ene niche gespecialiseerde mix van microbes. Dat doet de natuur al heel lang, met een stabiele set microbes waartegen we ons goed kunnen weren.

Heel anders wordt het als de mensheid nieuwe niches veroorzaakt; dan krijgen spontane mutaties van de standaard microbes opeens kans door te breken en de overhand te krijgen. En dat kan dan weer aanleiding zijn voor een nieuwe ziekte in mensen. Zolang er geen verweer tegen zo'n ziektekiem is kan die tekeer gaan als een biologisch wapen.

Nieuwe niches ontstaan bijvoorbeeld door de klimaatverandering. En ook het gebruik van antibiotica of andere medicatie vormt een nieuwe uitdaging die weleens door een spontane mutatie wordt overleefd, waarna die kan voortwoekeren als nieuwe variant.

Een nieuwe niche die we allemaal al meermalen in ons leven nieuwe ziektekiemen hebben zien voortbrengen is de massale dierhouderij, waarin dieren op het randje van overleven worden gehouden. Ze krijgen het voer dat economisch optimaal is, antibiotica voor versnelde groei, melken gaat door bij ontstoken uiers, en de dieren wordt de bewegingsruimte onthouden die ze fit en gezond houdt. Deze uitbuiting geeft een compleet andere niche dan het oorspronkelijke, krachtige dier dat prima af en toe een infectie aankon.

Dit riskante proces wordt in enorme aantallen gelijktijdig gedraaid, 1924 maal het aantal Nederlanders, en elk daarvan biedt een onafhankelijk risico op een spontane mutatie die zich tot resistente variant doorontwikkelt en bijvoorbeeld via poep van een ziek dier en langsvliegende insecten verbreidt naar nabije dieren. Elk contact met een mens is vervolgens een nieuwe kans om op ons over te gaan, mogelijk te muteren in de andere condities tot de ziekte uiteindelijk van mens op mens overdraagbaar is.

Mark Rutte weet dit al sinds juli 2020, maar onderneemt niets. Navraag bij LNV leverde op dat men zich ook daar van het probleem bewust is, maar dat LNV niet op nieuwe mutaties voorbereid is en alleen achteraf kan reageren als iets een probleem blijkt te zijn. Hoewel men van goede wil is, kan geen garantie worden gegeven dat ingrijpen voor elke toekomstige mutatie snel genoeg zal zijn. Omdat een enkele ontsnapte microbe een pandemie kan uitlokken is garantie echter wel nodig. LNV denkt binnen het systeem zoals de markt dat aandraagt en maakt daar het beste van — en dat is niet goed genoeg.

De reden dat dieren een nieuwe niche voor microbes worden is winstmaximalisatie. Dat staat natuurlijk in geen verhouding tot een zeer besmettelijke griepvariant die de helft van de besmette mensen fataal wordt; naast zoiets gruwelijks lijkt COVID-19 een verkoudheidje. Infectiewetenschappers onderkennen dit gevaar al heel lang, want ook de Spaanse Griep van 1918 was een slachting van ongekende omvang. De overheid reageert sterk op vogelgriep vanwege deze combinatie van besmettelijkheid en dodelijkheid. Of "preventief" ruimen ons daar elke keer van gaat redden is maar zeer de vraag; griep verspreidt zich razendsnel, wij mensen verwarren het gemakkelijk met een verkoudheidje en de marktpartijen verliezen er veel geld door en hebben dus een motief om te treuzelen.

Wat stellen dierhouders nu voor? Vaccineer de dieren, zodat we ze niet hoeven te ruimen. Dat bespaart hen kosten, maar tegen een nog groter risico voor de samenleving. Als de vogelgriep zich in dieren muteert en daarbij leert die vaccinatie te omzeilen dan zitten we met een biologisch wapen waartegen we geen vaccinatie voor mensen meer hebben, want dat is al in een dier omzeild. En die kans op omzeilen neemt exponentieel toe als de vaccinatie minder goed werkt; het vormt dan een "opstapje" in de ontwikkeling van het virus dat ook latere vaccins kan helpen ontkrachten. Dit is geen fantasie; ook de beruchte MRSA bacterie heeft dit pad doorlopen en vormt nu een serieuze bedreiging voor ons. Medicatie moet daarom voor mensen voorbehouden blijven.

Zieke dieren zijn er natuurlijk altijd al geweest. Maar de massale verspreiding onder dieren en vooral de hoge frequentie van besmettingsgevaren die we nu zien is nog geen eeuw oud, en wordt veroorzaakt door de enorme schaal waarop dieren in onnatuurlijke omstandigheden worden gehouden. Dat is goedkoper en verbetert dus de concurrentiepositie van een dierhouderij, maar de massaliteit van besmettingen volgt uit het niet langer behandelen van een dier als een wezen dat fit en gezond mag zijn. Van vroeger weten we nog dat het houden van dieren in meer natuurlijke omstandigheden inderdaad veel minder risico's geeft. Oudere rassen waren niet eenzijdig gericht op de productie van ofwel melk, ofwel vlees, ofwel leer, waren daarmee natuurlijker, en ook dat lijkt te hebben bijgedragen. Die oude situatie biedt een veel veiliger uitgangspunt voor het houden van dieren.

Het is duidelijk dat deze verandering niet zal voortkomen uit de dierhouderssector, want die moet zich competitief opstellen. Maar de overheid heeft de mogelijkheid om aan iedereen dezelfde regels op te leggen zodat een nieuwe markt ontstaat waarin ook eerlijke competitie mogelijk is. De overheid kan dit zelfs heel snel doorvoeren als ze de relatie met biologische wapens erkent, want productie en verwerving daarvan zijn in beginsel verboden. Vandaar deze petitie die precies dat van de overheid vraagt. Onder het EVRM heeft elke Nederlander recht op veiligheid, ofwel afwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie en dat wordt overtreden in een dierhouderij die structureel geschikt is om biologische wapens voort te brengen die niet in toom te houden zijn. Al deze wetgeving is internationaal en kan dus ook in andere landen worden opgelegd.

Na een stijlverbetering van de sector kunnen we vlees blijven eten, maar daarbij zal het dan meer gaan om kwaliteit en minder om kwantiteit. Met extra voordelen voor onze uitstoot van broeikasgassen en de gezondheid van vleeseters; zelfs het genot van vlees zal toenemen. Hoewel het al genoeg reden is om een resistente, besmettelijke en dodelijke griepvariant onder mensen te bestrijden!