Leusden, 30 juli 2025
Het tragische incident op 30 juli 2025 waarbij een 6-jarig jongetje gewond raakte bij de Pyramide van Austerlitz, onderstreept de ernstige bestuurlijke nalatigheid van zowel de provincie Utrecht als de gemeente Leusden. Terwijl het publieke debat zich toespitst op de ‘probleemwolf’, wijst Werkgroep Wolf Leusden op het fundamentele probleem: het structureel niet naleven van wettelijke zorgplichten en bestuurlijke verplichtingen door overheden.
Meetbaar effect van afsluiting in 2024 werd genegeerd Na eerdere incidenten in juli 2024 op Landgoed Den Treek-Henschoten besloot de gemeente Leusden het wolvengebied tijdelijk af te sluiten. Die maatregel werkte aantoonbaar en eff ectief: sindsdien heeft zich geen enkel nieuw incident voorgedaan. Er zijn ruim tien maanden lang géén meldingen of confrontaties geweest. Desondanks weigerden zowel de gemeente als de provincie om deze succesvolle en eenvoudige maatregel in 2025 te herhalen.
De bescherming van inwoners, kinderen en natuur werd daarmee ondergeschikt gemaakt aan economische belangen. Door niet opnieuw tot afsluiting over te gaan — ondanks bewijs van eff ectiviteit — hebben de provincie en gemeente de kwestie niet gedëscaleerd.
De verantwoordelijkheid is wettelijk en onontkoombaar De gemeente Leusden is op grond van de Gemeentewet ( artikel 174 ) verplicht om te zorgen voor openbare orde en veiligheid en is dus verantwoordelijk voor de bescherming van de burgers . Een tijdelijke afsluiting of het plaatsen van duidelijke waarschuwingsborden had binnen haar mandaat volledig gepast en juridisch verankerd geweest. Toch is er geen enkele maatregel genomen. De provincie had de gemeente Leusden moeten verplichten het wolvengebied af te sluiten.
De provincie Utrecht daarentegen is verantwoordelijk voor de bescherming van de wolf als strikt beschermde soort onder de Habitatrichtlijn (bijlage IV), met uitvoering via het Besluit kwaliteit leefomgeving (artikel 1.12a Bkl) . Al in oktober 2024 droegen Provinciale Staten het college via motie M24-98 expliciet op om rustgebieden in te stellen voor het wolvenpaar bij Austerlitz. Deze motie was bindend en democratisch vastgesteld. De motie vraagt expliciet om bescherming van fauna tegen recreatiedruk en het aanwijzen van rustgebieden .
Toch verklaarden Gedeputeerde Staten in mei 2025 naar aanleiding van het bijtincident op 19 mei dat “ het aanwijzen van een extra rustgebied op dit moment niet in de planning staat” . Daarmee negeert het college niet alleen de Statenopdracht, maar ook zijn Europese en nationale plicht om concrete maatregelen te nemen ter voorkoming van conflicten.
Op 16 juli 2025 verklaarde de verantwoordelijke gedeputeerde tijdens een informatieavond in Wijk bij Duurstede wederom dat afsluitingen niet aan de orde zijn. Deze weigering is bestuurlijk onbegrijpelijk, ecologisch onverantwoord en juridisch ontoelaatbaar.
Rustgebieden zijn nu onvermijdelijk: tot minimaal eind september Werkgroep Wolf Leusden stelt met klem dat het instellen van rustgebieden niet optioneel, maar verplicht is . Volgens Europese en nationale wetgeving ( artikel 16 Habitatrichtlijn en artikel 8.74k Bkl ) is het voorkomen van incidenten een voorwaarde voor het behoud van beschermde soorten.
Tot eind september 2025 dienen tijdelijke rustgebieden ingesteld te worden rond bekende verblijfplaatsen van het wolvenpaar en hun welpen. In deze cruciale periode voor de opgroeiende jongen is minimale verstoring van levensbelang. Dat betekent: afsluiting van paden en zones, duidelijke bebording , handhaving en actieve publieksvoorlichting . Elke vertraging of weigering om dit te doen, vergroot de kans op incidenten en leidt tot bestuurlijke aansprakelijkheid.
Reactie van ouders bevestigt bestuurlijke nalatigheid De ouders van het slachtoffer bevestigen in een interview met RTV Utrecht dat zij geen enkele waarschuwing of signaal hebben gezien dat duidde op verhoogd risico in het gebied. Het gezin, afkomstig uit de stad Utrecht, wandelt regelmatig in de regio maar kende het gebied bij de Pyramide nog niet goed. “Toevallig waren we daar niet heel erg bekend, ” aldus moeder Nynke. Vader Mike vult aan: “Maar het is niet alsof we diep in het bos gingen wandelen waar normaal gesproken niemand komt.”
Mike zegt dat hij wist van eerdere incidenten op Landgoed Den Treek, maar niet wist dat de Pyramide daar ook onder viel. Toen hij na het incident direct naar het gebied ging, trof hij daar nog volop gezinnen met jonge kinderen aan . “ Dat verbaasde mij ,” aldus Mike, die benadrukt dat overheden veel duidelijker hadden moeten aangeven dat het gebied tijdelijk niet geschikt was voor recreatie.
De ouders uiten zich opmerkelijk genuanceerd over de wolf. “ We moeten leren leven met het feit dat er weer wolven zijn,” stelt Mike. Wel spreken zij de hoop uit dat, als blijkt dat hun zoon is verwond door wolf GW3237m, het dier inmiddels uit voorzorg is verwijderd. “Ik zou het lastig vinden als dat dier er nog steeds rondloopt,” aldus Mike. (Bron: RTV Utrecht, 30 juli 2025)
Deze uitspraken tonen aan dat het probleem niet de aanwezigheid van een beschermde diersoort is, maar het falen van overheden om hun eigen verantwoordelijkheden na te komen.
Geen agressie, maar ouderzorg – incident 19 mei fout geïnterpreteerd Vogelwater werd gefilmd met twee jonge welpen — op slechts enkele honderden meters van het bijtincident op 19 mei.
Wolvenecoloog Rick van Malssen stelt dat dit wijst op natuurlijke ouderzorg. De vrouw die op 19 mei gewond raakte, bevond zich buiten het pad, op circa 50 meter afstand, vermoedelijk in de onmiddellijke nabijheid van het werphol. “Welpen van drie maanden oud bevinden zich normaliter nooit verder dan een kilometer van het werphol. Het werphol bevindt zich maximaal 200 meter van een vaste waterbron.”
Desondanks werd beweerd dat de welpen zich ‘ver verwijderd’ zouden bevinden — een conclusie die is gebaseerd op niet-gepubliceerde camerabeelden, alleen bekend bij de adviseur van Landgoed Den Treek. De rechter heeft dit op 23 juli 2025 zonder hoor of wederhoor overgenomen.
Een opvallend element in de beoordeling van de rechter was bovendien de aanname dat de vaderwolf geen rol meer zou spelen in de zorg voor de welpen. Volgens de provincie en haar vaste adviseur EcoNatura zou de opvoeding inmiddels zijn overgenomen door de moeder en eventueel oudere jongen. Die uitleg werd door de voorzieningenrechter als aannemelijk beschouwd. Dat het dier juist een essentiële rol als ouderdier vervulde en dat zijn afwezigheid impact zou kunnen hebben op het gedrag en de overleving van de welpen, werd in het oordeel nauwelijks meegewogen.
In augustus 2024 werd bij Austerlitz een vergelijkbare ontmoeting gemeld met Bram en drie welpen. Ook toen volgde geen agressie — de wolf week uit, de vrouw bleef ongedeerd. Dit betreft natuurlijk gedrag van ouderdieren, geen probleemgedrag. De nieuwe beelden en het krantenartikel van vorig jaar tonen echter onomstotelijk aan dat Bram zijn rol als vader prima opneemt. (Bron: AD, 7 augustus 2024).
Werkgroep Wolf Leusden: overheid faalt – niet de wolf Werkgroep Wolf Leusden roept Provinciale Staten, het College van Gedeputeerde Staten en de burgemeester van Leusden op tot onmiddellijke actie. Concreet betekent dit: ● onmiddellijke uitvoering van motie M24-98; ● instellen van tijdelijke rustzones tot minstens eind september; ● publieksvoorlichting en duidelijke bebording; ● handhaving van wet- en regelgeving. De urgentie wordt breed gedeeld. De Partij voor de Dieren heeft inmiddels spoedvragen gesteld aan de gedeputeerde , met het verzoek om het eerdere besluit (om géén rustgebied in te stellen) per direct te heroverwegen. Provincie Utrecht en gemeente Leusden laten natuur én burgers in de steek.
Beste ondertekenaars,
Ten eerste alvast ontzettend bedankt voor jullie steun! De petitie heeft de wind in de zeilen en dat is maar goed ook.
Het zwijgende kabinet (zie het X-bericht van Min. Pres.
Schoof naar aanleiding van de grote protestactie in Den Haag) is niet bereid de druk op Israël op te voeren met de middelen die het heeft.
Daarom is het belangrijk dat we lokale overheden oproepen om zich uit te spreken tegen het genocidale geweld en de uithongering van de Gazaanse bevolking. En om van het kabinet (demissionair of niet) meer druk op Israël te eisen.
Om dit te bereiken moeten we nog veel meer handtekeningen verzamelen en daar hebben we jullie hulp hard bij nodig! Vertel vrienden, familie en collega's over de petitie en vraag ze deze te ondertekenen en te delen.
Zondag 29 juni is er een grote actie georganiseerd in de binnenstad van Dordrecht. Geïnspireerd door de landelijke actie trekken wij Dordtenaren in de binnenstad een rode lijn. Trek iets roods aan, neem zoveel mogelijk mensen mee en trek met ons de rode lijn! Help ons de gemeente te overtuigen om zich uit te spreken.
We vertrekken om 14.00 van het Otto Dickeplein, en lopen door de binnenstad naar het Stadskantoor.
Kijk voor meer info op: https://ambassadevanvrededordrecht.nl/rodelijndordrecht/
Tot zondag de 29ste!
Team Rode Lijn Dordrecht
Vandaag was TV Noord in Bedum om bewoners te spreken over het initiatief en de petitie. Elke ondervraagde gaf aan Bedumer te zijn en de fusie niet veel goeds heeft gebracht.
De petitie en het streven naar vertrek uit gemeente Het Hogeland wordt breed ondersteund. Daarmee worden de geruchten over de brede onvrede en het draagvlak voor ons initiatief in onze optiek goed weerlegd. Uiteraard is deze petitie de weg en vragen wij iedere stemgerechtigde inwoner van het voormalige gemeente Bedum deze te ondertekenen — dus bijvoorbeeld niet per gezin, maar ieder gezinslid apart. We moeten echt aantallen hebben.
We bedanken TV Noord voor hun openheid en aandacht, en het feit dat zij dit belangrijke onderwerp zo snel hebben opgepakt. Dit onderstreept nogmaals hoe urgent het onderwerp is voor veel inwoners van Bedum.
We blijven de situatie nauwgezet volgen en houden u voorlopig via deze weg publiekelijk op de hoogte.
Vorige week hebben wij wederom een brief gestuurd aan de gemeente waarin wij hen wijzen op hun verantwoordelijkheid en om de regels (goed) toe te passen, de belanghebbenden/inwoners te betrekken en de procedure te stoppen.
College van B&W Schouwen-Duiveland
Laan van St. Hilaire 2
4301 SH ZIERIKZEE AANGETEKEND
Datum: 11 juni 2025
Betreft: zonnepark Ellemeet
Geacht college van Burgermeester en Wethouders,
Op 10 januari jongstleden is de petitie tegen het zonnepark aangeboden aan wethouder Van Burg en uw college.
In het gesprek met wethouder Van Burg heeft zij de toezegging gedaan om ons op de hoogte te houden. Wij mochten van haar ook altijd de behandelend ambtenaar bellen. Tot op heden hebben wij nog niets gehoord van wethouder Van Burg. Wij hebben met terugkerende regelmaat contact gezocht met de behandeld ambtenaar, die ons telkens heeft aangegeven dat het plan nog niet gereed is voor behandeling in het college. Verdere mededelingen zijn tot nu toe niet gedaan.
Wij vinden het opmerkelijk dat er officieel nog geen informatie zou zijn over de plannen, terwijl ons veel berichten bereiken over het beoogde zonnepark.
In het weinig transparante proces tot nu toe zijn ons inmiddels enkele zaken duidelijk geworden:
Op 10 januari heeft de aanvrager van de vergunning, dhr. Ruitenberg, bij zijn uitleg over het plan tijdens de dorpsraad vergadering gezegd dat er als voorbereiding voor indiening van het plan ambtelijk overleg is geweest met medewerkers van de gemeente. In dat overleg is de locatie aan de Nieuweweg door de medewerkers van de gemeente genoemd als mogelijke locatie; (zie verslag Dorpsraadvergadering d.d. 10 januari 2025)
Er is daarmee hoe dan ook sprake geweest van gesprekken met ambtenaren over dit onderwerp, zonder dat dit via de officiële kanalen is gegaan. Het lijkt er sterk op dat de aanvrager via goede contacten binnen de gemeente op weg is geholpen, terwijl de belangen van de omwonenden niet meegewogen zijn;
In het rapport dat bij de aanvraag hoort, opgesteld door RHO-adviseurs, is eveneens vermeld dat er vooroverleg met de gemeente is geweest. Wij vernemen graag wat er in dat vooroverleg is besproken. Als burgers menen wij dat wij recht hebben om te weten in hoeverre een en ander vooraf in achterkamertjes is afgestemd;
Bij het vooroverleg zijn noch de dorpsraad, noch de belanghebbende inwoners betrokken door gemeente en/of initiatiefnemer. Sterker nog, wij krijgen vanuit de gemeente geen informatie, behalve de mededeling dat het plan nog niet is behandeld in het college;
Het plan is niet (zoals bijvoorbeeld wél is gebeurd bij de aanvraag voor Deense straat Ellemeet) voorafgaand in het college besproken om te toetsen hoe het college tegenover het plan stond. Wethouder Canters heeft dit (26 mei jl.) tijdens de dorpsraad vergadering bevestigd. Het feit dat het plan voor het zonnepark groter en impactvoller is dan het plan voor de Deense straat, brengt met zich mee dat het passend zou zijn ook in dit geval het plan vooraf te bespreken in het college;
Argument om vanuit de zijde van de gemeente aan dit plan mee te werken, is de eis tot verduurzamen die de gemeente gesteld heeft bij de toestemming tot de laatste uitbreiding van het recreatiepark De Zeeuwse Kust;
De eis tot verduurzamen lijkt te prevaleren en te rechtvaardigen dat bestaande regelgeving waaronder de Kustvisie, het omgevingsplan en de provinciale en gemeentelijke zonneladder terzijde worden geschoven. Wij menen dat dit in strijd is met een goede ruimtelijke ordening;
Tijdens het laatste telefonisch overleg met de behandelend ambtenaar d.d. 22 mei jl. bleek dat er geen afwegingen in het college zijn gemaakt, maar het plan met collega ambtenaren is voorbesproken. Wij vinden dit een ondoorzichtig proces.
Op basis van de verkregen informatie lijkt het erop dat er een ambtelijke toezegging/suggestie is gedaan voor de ontwikkeling van het zonnepark, terwijl die ontwikkeling niet passend is omdat deze een grote afwijking vereist van het geldende omgevingsplan, zonder dat er eerst een principe besluit wordt gevraagd van het college van B&W en/of de Gemeenteraad zich over de ontwikkeling heeft kunnen uitlaten.
Gelet op de vele reacties van:
heeft het er alles van weg dat hier op een flagrante manier het vertrouwen in goed bestuur en beheer van belangen dreigt te worden geschonden.
Tot op heden hebben wij als belanghebbenden en inwoners nog op geen enkele manier gemerkt dat er aandacht wordt geschonken aan onze belangen. Wij krijgen te horen dat wij slechts kunnen wachten tot er een formeel besluit wordt genomen, en mogelijk later bezwaar maken en/of een zienswijze indienen. Wij achten dit zeer onwenselijk, gezien de maatschappelijke onrust die nu heerst.
Mede door berichtgeving over branden van zonneparken (vooral de batterijpakketten) en de grote milieuschade en gevaar voor de wijde omgeving wordt de onrust onder inwoners ondertussen steeds groter. Het is dan ook onwenselijk dat de gesprekken over dit zonnepark nog langer in de luwte plaatsvinden.
Wij vragen hier met klem aan uw college, als het bestuur van onze gemeente, om de verantwoordelijkheid voor de inwoners en de leefomgeving te nemen. Wij verzoeken u informatie te verschaffen over de gesprekken tot op heden, alsmede de inwoners te informeren over het (mogelijke) vervolg van deze gesprekken alsmede welke procedure hiervoor zal worden gevolgd.
Wij zijn van mening dat er zeker een andere route gevolgd had moeten worden dan de huidige (schimmige) gang van zaken. Deze dwaling dient op korte termijn recht gezet moet worden. Het kan toch niet zo zijn, dat inwoners de dupe worden van het afwijken van bestaand beleid door onze gemeente?
Tenslotte past er binnen de vigerende regelgeving helemaal geen zonnepark op deze plaats. Op basis daarvan dient de aanvraag simpelweg te worden afgewezen.
Wij willen niet langer wachten, we achten hier het verzoek op zijn plaats om deze procedure stop te zetten en eerst een principe afweging te maken waarin alle bezwaren meegenomen kunnen worden. Wij verlangen dat uw college voorafgaand aan het nemen van een besluit inhoudelijk overleg voert over deze plannen, die veel onrust veroorzaken. Ook verlangen wij van uw college dat het college de inwoners informeert over de stand van zaken rondom het zonnepark en over de wellicht in de toekomst te volgen procedure.
Wij hopen dat u als college tegemoetkomt aan ons verzoek om meer transparantie, zeker gezien het feit dat de Wet Open Overheid dit van uw college verlangt, ook als er nog geen formele besluiten zijn genomen.
Graag vernemen wij binnen twee weken na heden van u. Bij voorbaat dank.
Nees Tanis en Heleen Kok Initiatiefnemers petitie “stop zonnepark Ellemeet”
CC. per e-mail aan de raad van Schouwen-Duiveland.
ABA is inmiddels al een Kamerpunt. Het wordt zelfs al in partijprogramma's genoemd..
Het concept vervoerplan voor Wijk bij Duurstede is aangepast. Niet alle wensen zijn gehonoreerd, maar van de vijf haltes die dreigen te verdwijnen, blijven er drie bestaan.
Wel moeten we langer in de bus zitten als we vanuit Utrecht naar Wijk reizen, omdat de bus om Wijk heenrijdt in één richting. Het is een compromis.
Dank aan iedereen die heeft ondertekend.
FSSWAARHEIDSVINDING introduceert een hervormingsvoorstel waarin waarheidsvinding wettelijk verplicht wordt gesteld binnen het familierecht en de jeugdzorg.
Concreet betekent dit: – Elke zitting wordt opgenomen, met recht op transcriptie binnen 24 uur. – Elke rapportage en beschikking moet feitelijk controleerbaar zijn. – Leugens of verzinsels in dossiers worden strafbaar.
Een hulpverlener die bewust onwaarheden schrijft, pleegt een strafbaar feit en riskeert minimaal 5 jaar gevangenisstraf. De organisatie waar hij of zij werkt krijgt een boete van €750.000 en verscherpt toezicht. Wordt een vervalst of leugenachtig document mede ondertekend door een bestuurder of directeur? Dan is ook hij/zij persoonlijk strafrechtelijk aansprakelijk.
Verscherpt toezicht is éénmalig. Bij herhaling wordt het gehele bestuur juridisch aansprakelijk gesteld en definitief uitgesloten van elke functie binnen de jeugdhulpverlening.
Wie liegt, verdwijnt. Wie de waarheid dient, blijft.
Alleen op basis van waarheid kan er nog rechtvaardigheid bestaan voor kinderen, ouders en hulpverleners. FSSWAARHEIDSVINDING = Familierecht + Strafrecht + Snelrecht = Eerlijke rechtsgang.
Bron: Omroep West, 16 juni 2025
REACTIE PETITIONARIS
Inmiddels hebben wij de petitie overhandigd tijdens de raadsvergadering op het stadhuis van twee weken geleden.
Er is goed nieuws: STO Group zal een aantal winkels van Schroeder overnemen en voor een doorstart zorgen. Het is nog niet duidelijk hoeveel winkels zullen worden overgenomen.
Wij willen alle ondertekenaars hartelijk bedanken, en we kijken uit naar een mooie doorstart van de kringloopwinkels..
Beste allemaal,
Laten we beginnen met goed nieuws: dankzij jullie inzet en handtekening is betaald parkeren in Parkrijk, Pasgeld , 't Haantje en Sion voorlopig van de baan!
In slechts een paar dagen hebben we meer dan 1.000 handtekeningen verzameld tegen invoering van betaald parkeren in onze wijken. De petitie is afgelopen donderdagavond overhandigd aan de burgemeester van Rijswijk.
Mede dankzij het resultaat van de petitie heeft de gemeenteraad unaniem (!) besloten om op dit moment geen betaald parkeren in te voeren.
Deze overweldigende steun onder de bewoners van Rijswijk Buiten laat duidelijk zien dat er geen draagvlak is voor betaald parkeren in Parkrijk, Pasgeld en ’t Haantje. Helaas is er wel een grote 'maar' bij dit besluit: de gemeente heeft aangegeven dat zodra de parkeerdruk boven de 90% stijgt, zij alsnog over zal gaan tot betaald parkeren in onze wijken.
Als bewoners – samen met o.a. Rijswijks Belang, VVD en Beter voor Rijswijk – blijven wij ons hiertegen verzetten. Er zijn namelijk al voldoende alternatieve oplossingen aangedragen binnen de klankbordgroep Mobiliteit Parkrijk West, om een tekort aan parkeerplaatsen in een deel van de wijk op te lossen. En daarmee de parkeerdruk beheersbaar te houden. Tegelijkertijd zijn er partijen zoals GroenLinks, CDA en D66 die inzetten op 'meer groen' – wat natuurlijk positief is – maar dit gaat helaas ten koste van de bereikbaarheid, mobiliteit en het leef genot van de bewoners. Groen in de wijk is op meerdere manieren in te vullen, en hier zijn zoals eerder aangeven diverse ideeën geopperd door de bewoners om het huidige parkeer probleem al te kunnen oplossen, echter lijkt het erop dat de gemeente deze ideeën totaal negeert en haar eigen zin wil doordrukken!
In het document 'Kadernota Parkeren Rijswijk 2025' en in de notulen van de klankbordgroep groep staat dat het belangrijk is dat de gemeente communiceert met belanghebbenden, bijvoorbeeld via een enquête. Toch heeft de wethouder mobiliteit (Partij D66) al aangegeven draagvlak onderzoek niet nodig te vinden. Dit is zorgwekkend omdat het ingaat tegen het gemeente beleid en het gaat ook in tegen democratische principes. In onze ogen weet de wethouder heel goed waarom ze dit niet nodig vind omdat het overgrote gedeelte GEEN betaald parkeren wil hebben. (U kunt het betoog van de wethouder van de laatste raadsvergadering (19-06-25) terugkijken op de website van de gemeente Rijswijk.
Nog een punt van zorg: voor Pasgeld wil de gemeente een nóg lagere parkeernorm hanteren dan in Parkrijk. Terwijl er meer dan 1000 woningen gebouwd gaan worden... Dat betekent dus: te weinig parkeerplaatsen voor toekomstige bewoners. De gemeente gaat er in haar plannen vanuit dat deze mensen vooral met de fiets of het OV gaan reizen. Dit is een compleet onrealistische aanname en lijkt meer op 'wensdenken'. De gemeente creëert hiermee bij voorbaat al een zeer groot probleem voor de huidige en nieuwe bewoners! Wees realistisch!
In werkelijkheid zullen er als Pasgeld West is opgeleverd veel auto's in de omliggende bestaande wijken worden geparkeerd. Daarmee wordt het parkeerprobleem verplaatst en draaien huidige bewoners van Parkrijk, Pasgeld en 't Haantje op voor een structureel tekort aan parkeerplaatsen. Met als resultaat een te hoge parkeerdruk en vervolgens waarschijnlijk: betaald parkeren!?
Wij vragen u daarom: blijf uw stem laten horen! Zodra de gemeente haar gedetailleerde plannen voor Pasgeld presenteert, is het van groot belang dat we samen een krachtig signaal blijven afgeven over het parkeerbeleid.
Wij vragen de Gemeente Rijswijk: betrek inwoners bij plannen en blijf praten om gezamenlijk tot een oplossing te komen!
Tot slot nodigen wij de wethouder Mobiliteit uit: kom in gesprek met de bewoners. Kom ook ter plaatse kijken en ervaar zelf wat de situatie is.
Hartelijk dank voor uw betrokkenheid!
Met vriendelijke groet,
Een groep bezorgde bewoners van Rijswijk Buiten