De Fietsersbond had inderdaad kritiek op dit plan. Maar er was vanuit hen ook kritiek op de ‘oude’ situatie. Zoals u in de brief leest, is wethouder Melanie van der Horst net als stadsdeel Centrum ook kritisch op de huidige situatie. Daarom wordt er voortdurend gekeken naar mogelijkheden tot optimalisatie en is er het voornemen om bij de eerstvolgende mogelijkheid de Spuistraat te herinrichten, met de mitsen en maren die in de brief genoemd staan.*

Wat hier ontbreekt is een verwijzing naar het beleidsdocument op grond waarvan een vrijliggende fietspad naast een rijbaan niet de juiste indeling is.

De gemeente Amsterdam hanteert de inrichtingsprincipes van Duurzaam Veilig.. Voor Amsterdam is deze uitgewerkt in de Leidraad CVC. Aan deze leidraad worden alle infrastructurele werken in Amsterdam en Weesp getoetst.

In de tweede alinea van de brief wordt genoemd dat ik vraag om een fietspad af te tekenen als tijdelijke maatregel. Dat suggereert dat de brief daar ook een antwoord op geeft, maar die gaat uitsluitend in op de oplossingen op lange termijn.

Er ontbreekt geen alinea in de brief. Er is niet ingegaan op uw voorstel om een fietspad af te tekenen als tijdelijke maatregel. Dit omdat daarmee eigenlijk een vergelijkbare situatie ontstaan met de ‘oude’ situatie, met alle nadelen van dien.

De verwachting is, dat na een gewenningsperiode de Spuistraat steeds beter gaat functioneren. Stadsdeel Centrum houdt dat in de gaten, en zoals gezegd in de brief van wethouder Van der Horst, wordt steeds gekeken naar mogelijkheden om de verkeersveiligheid te vergroten.

Mijn reactie op dit alles is:

Rest nog 1 vraag van mijn kant. Dit is intrigerend:

"Dit omdat daarmee eigenlijk een vergelijkbare situatie ontstaan met de ‘oude’ situatie, met alle nadelen van dien.”

In het antwoord op mijn raadsadres heb ik niet kunnen vinden wat de nadelen van de oude situatie waren. De fietsers konden veilig door de Spuistraat fietsen. Met mijn voorstel komt precies dat weer terug, het is immers weer de oude situatie. Fietsers zullen stilstaand autoverkeer dan niet meer via de stoep ontwijken. Ook zullen ze niet langer ingeklemd zitten tussen langzaam rijdend autoverkeer waar ze op de smalle rijbaan niet veilig langs kunnen en achterop komend autoverkeer dat aan het ’spatbord kleven’ is.

Dit laatste is een blijvend probleem. Ook met louter bestemmingsverkeer dat komt laden/lossen in de Spuistraat blijft dit probleem zagen we de afgelopen periode met minder verkeer door de slechte bereikbaarheid veroorzaakt door de werkzaamheden. Ik zie niet hoe dit verandert als de Nieuwezijds is opgeleverd.

Ondanks het antwoord op de petitie blijft de petitie open staan en ondertekenbaar omdat er behoefte zal blijven om de petitie te ondertekenen zolang het probleem bestaat.

Die heeft het fietspad daar opgedoekt. Want... over een paar jaar wordt het er op papier rustiger volgens de plannen. Het hoort niet meer bij hoofdnet auto. In de tussentijd is het in de verste verte geen fietsstraat. Te smal, te druk.

Het stadsdeel heeft de buurt gevraagd en ja hoor, die had liever dat die massa irritante fietsers maar naar de rijbaan gingen. Het zijn er inderdaad veel, na en voor de pandemie, maar niet tijdens. Het is namelijk een belangrijke verbinding voor forensen die van de afgeladen ponten uit Noord komen.

Daar gaat het stadsdeel niet over, dat is voor de Centrale Stad. Maar die gaat daar ook niet over las ik in het antwoord van de wethouder.

Is het niet eens tijd dat de centrale stad, analoog aan Rijkswaterstaat nationaal met Rijkswegen, wel gezag houdt om de belangrijke verbindingen? De hoofdnetten in de stad? Want in hun ijver om buurtbewoners te plezieren beschadigen stadsdelen in de hele stad hoofdnetten hoor ik van de Fietsersbond.

Concreet. Het is nu een puinhoop. Niet alleen in de ochtendspits. Op weg naar Pathé zat ik met mijn gezelschap gesandwicht tussen een vrachtwagen en een taxi. Waanzin!

Mijn voorstel is niet beantwoord. Teken voor de komende jaren een tijdelijk fietspad met gele strepen verf totdat de rijbaan het daadwerkelijk toe staat om er fietsers te laten fietsen, maar niet eerder.

Een harde eis voor een fietsstraat is dat het er rustig is. Ondertussen fietsen de fietsers over de stoep. Over de volle breedte. En niet van begin tot eind maar alleen af en toe om aan een gevaarlijke om vastgelopen situatie te ontsnappen. En ze zijn pislink, want hun fietspad is gestolen. Dat is ook niet wenselijk voor de voetgangers?

De wethouder suggereert een stopverbod. Maar dan moet je elke 50 meter een handhaver neerzetten. Hebben we niet. Misschien als alle parkeerplaatsen opgeheven worden en laadlosplek worden, maar waarom zou je daar dan niet een fietspad van maken?

Een rijbaan met vrijliggend fietspad is niet 'de juiste indeling is' als de rijbaan niet meer hoort bij hoofdnet auto las ik als verklaring. Sinds de actiegroep Stop de Kindermoord in de jaren 70 weten we toch dat vrijliggende fietspaden hele goede indelingen zijn? Wereldberoemd mee geworden! Exportproduct! Amsterdam bike city! Fietsstraten moeten aan hele hoge eisen voldoen. Niet op papier, maar op straat! Nu niet zo, niet in de verte. Hoezo Amsterdam Bikecity? Kunt u dit snel even repareren?

In antwoord op vragen van raadsleden

In de verantwoording van de goede besluitvorming staat dat de centrale verkeerscommissie en de Fietsersbond erbij waren gehoord. Laat de Fietsersbond nou geen zegje meer hebben in de commissie (wist u dat?) en dat de Fietsersbond tegen het oprollen van het fietspad was en gewaarschuwd heeft voor deze situatie. Telkens krijgt de Fietsersbond achteraf gelijk, die lijst wordt steeds langer. Ze hadden ooit een vaste medewerker die zich full-time tegen alle fouten van de gemeente kon aanbemoeien dankzij een subsidie van de stad, geïnformeerd door tips van de 5000 leden. Die subsidie is ingetrokken en nu opereren stadsdelen ongehinderd met de beste bedoelingen. De vrijwilligers van de Fietsersbond worden straal genegeerd en hebben geen goede contacten meer want moeten overdag naar hun werk. Met de fiets.

In de tweede plaats doet u een procedurevoorstel om tot een nieuw besluit te komen in de gemeenteraad over een definitieve inrichting.

Daarbij doet u ook een suggestie voor een inrichtingsprincipe waarbij de rijbaan wordt verschoven en een nieuw fietspad wordt aangelegd. Dit gaat ten koste van de parkeerplaatsen aan beide zijden van de weg.

Op 13 juli 2022 heeft de gemeenteraad mij gevraagd om uw brief te beantwoorden.

Ik zal achtereenvolgens ingaan op de voorgeschiedenis en uw vragen.

Voorgeschiedenis
Tijdens de afgelopen coronaperiode, toen er ‘anderhalvemeter’-maatregelen moesten worden getroffen in de openbare ruimte, is het fietspad in de Spuistraat afgesloten om meer ruimte aan de voetganger te geven door de fietser gebruik te laten maken van de rijbaan. Dit is grotendeels als positief ervaren door zowel de buurt als de verkeersdeelnemers in de Spuistraat.
Daarnaast waren er ook kritische geluiden.

De stadsdeelcommissie Centrum heeft op 2 november 2021 nadrukkelijk verzocht om de Spuistraat definitief in te richten als fietsstraat waar de auto te gast is.

Vervolgens is de buurt geconsulteerd, is het voorstel onder andere besproken in de stadsdeelcommissie - met inspraak van voor- en tegenstanders –, besproken met Fietsersbond en getoetst in de Centrale Verkeerscommissie (CVC).

Dit heeft op 17 januari 2022 geresulteerd in een besluit van het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Centrum waarin is besloten de Spuistraat definitief in te richten als fietsstraat, waar de auto te gast is. Ook de positieve en negatieve ervaringen uit de coronaperiode zijn meegewogen in het besluit.

De afgelopen maanden is het fietspad verwijderd en omgezet in trottoir. Ook wordt nieuwe bebording geplaatst en nieuwe markering op de rijbaan aangebracht, waaruit duidelijk blijkt dat de auto te gast is in de fietsstraat.

Andere afwegingen om definitief tot een inrichting als fietsstraat te besluiten

1. Historisch veranderende situatie
De Spuistraat met vrijliggend fietspad komt voort uit de situatie van de jaren ‘90 van de vorige eeuw waarbij de Spuistraat nog als hoofdnet voor auto’s fungeerde richting Raadhuisstraat, Rokin, Amstel en Vijzelstraat. Dit was een 50km/u hoofdweg met een veelvoud van de huidige hoeveelheid gemotoriseerd verkeer.

De afgelopen decennia is de functie van de Spuistraat en de wijze waarop de verkeerscirculatie in het stadshart is georganiseerd, veranderd. Zo is van de vroegere doorgaande ontsluitingswegen alleen de Raadhuisstraat nog bereikbaar via de Spuistraat en is de Nieuwezijds Voorburgwal de voornaamste en aangewezen hoofdroute om vanuit het noorden de Raadhuisstraat te bereiken. Dit betekent dat de Spuistraat voornamelijk een buurtfunctie heeft gekregen waar maximaal 30 km per uur mag worden gereden. De Spuistraat vervult nu dus een ondergeschikte rol ten opzichte van het hoofdnet auto. Dit moet ook duidelijk zijn in de wijze waarop een straat is ingericht. Een geasfalteerde vrijliggende rijbaan voor auto’s met een vrijliggend fietspad is niet de juiste indeling.

2. Toekomstbestendigheid
Wanneer het project de Oranje Loper is afgerond, met name de werkzaamheden op de Nieuwezijds Voorburgwal, is er een verdere afname van gemotoriseerd verkeer in de Spuistraat. Het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Centrum heeft nadrukkelijk toegezegd, de punten die door de stadsdeelcommissie zijn gevraagd in het ontwerp voor herinrichting mee te nemen. Deze punten overlappen met uw petitie en betreffen:

a. Fietsverkeer richting het noorden mogelijk maken
b. Meer ruimte voor voetganger en fietser
c. Rekening houden met bewoners met een gehandicaptenparkeerplaats op kenteken.

Huidige situatie
Ik deel uw mening dat de huidige situatie in de Spuistraat niet ideaal is. Er wordt frequent geladen en gelost op de rijbaan, waarbij zowel het gemotoriseerd verkeer als het fietsverkeer wordt gehinderd en er soms zelfs gevaarlijke situaties ontstaan. Hierbij moet de kanttekening worden gemaakt dat dit met name in de ochtendspits tot problemen leidt en het buiten deze periode de doorstroming voldoende is en de situatie goed functioneert.

De problemen in de Spuistraat zijn te wijten aan de minimale breedte van de rijbaan. Ondanks het grote aantal laad- en losplekken waar gebruik van kan worden gemaakt, wordt nog veel stilgestaan op de rijbaan, waardoor fietsers gaan uitwijken over het trottoir.

Stadsdeel Centrum kijkt voortdurend naar mogelijkheden voor verdere verbeteringen om de verkeersveiligheid te vergroten en de situatie voor fietsers comfortabeler te maken. Nu wordt onderzocht of een stopverbod, dat samenvalt met de venstertijden voor laden en lossen, soelaas kan bieden. Daarnaast is stadsdeel Centrum in gesprek met Afval & Grondstoffen om te onderzoeken of andere ophaaltijden of -methoden voor het huis- en bedrijfsafval mogelijk zijn.

Volledige herinrichting voorlopig niet mogelijk
Het is de ambitie van het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Centrum dat bij de eerstvolgende mogelijkheid de rijbaan van de Spuistraat te verbreden en dat de Spuistraat officieel tweerichtingsverkeer voor fietsers wordt. Er zijn meerdere redenen dat dit niet vóór 2027 kan worden opgepakt.

Denk aan de vele werkzaamheden die al plaatsvinden in dit gedeelte van de binnenstad aan zowel de weginfrastrucutuur (zoals Nieuwezijds Voorburgwal, Raadhuisstraat en Rozengracht) als aan de kademuren en bruggen, de lange voorbereidingstijd die een herinrichting met zich mee brengt en tenslotte de financiële uitdagingen waar de gemeente Amsterdam voor staat.

Geen nieuw besluit door de gemeenteraad
Zoals hiervoor gezegd, is een volledige herinrichting van de Spuistraat de komende jaren helaas niet aan de orde. De bevoegdheid om een besluit te nemen over een nieuwe inrichting van de Spuistraat ligt sinds de verkiezingen van 17 maart dit jaar bij het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Centrum.

Daarom zal de gemeenteraad niet betrokken worden in de besluitvorming. Wél zal de projectvoorbereiding als het zover is de normale participatie- en inspraakprocedures doorlopen en zal het Dagelijks Bestuur, zoals gebruikelijk, de stadsdeelcommissie consulteren voorafgaand aan het besluit.

Het door u voorgestelde inrichtingsprincipe
Ik wil in deze brief niet vooruitlopen op hoe de nieuwe inrichting van de Spuistraat er uit moet komen te zien. Ik kan daarom niet ingaan op de door u voorgestelde definitieve oplossing. Er zijn wel enkele basisprincipes waar bij een nieuwe inrichting rekening mee moet worden gehouden. Denk aan de vele bedrijven en instellingen (o.a. OLVG) die in de Spuistraat gevestigd zijn en hun behoefte om te kunnen laden en lossen, de inrichtingsprincipes van Duurzaam Veilig en de transformatie van Amsterdam tot een Autoluwe Stad.

Ik verwacht u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

Namens het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Amsterdam, Melanie van der Horst

Wethouder Verkeer, Vervoer en Luchtkwaliteit